Ο τύφος που στα χρόνια της Κατοχής θέριζε τους Πατρινούς

Ιταλογερμανική Κατοχή του 1942, φωτογραφία  του Σπ. Μελετζή, φωτογράφου του αγώνα της Αντίστασης ΕΑΜ-ΕΛΑΣ

Και οι προτροπές του Υγειονομικού: Καταπολεμήστε την ψείρα με μπουγάδα, φέρνει τύφο!

Ο Τύφος, με τις διάφορες μορφές του, δέρνει την Πάτρα το 1942. Αυτό όμως δεν γίνεται συζήτηση δημόσια, καθώς είναι κυρίως η αρρώστια των φτωχών και ως εκ τούτου δεν αφορά τα εύπορα στρώματα της πόλης.

Αυτά έχουν δείξει τον πατριωτισμό τους, όταν τα κάλεσαν οι Ιταλοί καταχτητές να συμβάλλουν στην ομαλή διεξαγωγή της συμβίωσης με την νέα κατάσταση.

Κι ωστόσο ο τύφος που έγινε γνωστός από τα "ψιλά" γράμματα των εφημερίδων ξεκίνησε από τις Φυλακές Μαργαρίτη, λόγω της έλλειψης στοιχειώδους καθαριότητας των κρατουμένων, που δεν είχαν, όχι μόνον την απαιτούμενη μερίδα σαπουνιού που ήταν αναγκαία, αλλά ούτε την μερίδα φαγητού για να σταθούν στα πόδια τους όρθιοι.

Στις 11ουνίου 1942... σκάει και η επίσημη είδηση του εξανθηματικού τύπου που έχει ενσκήψει στην πόλη. Το ΙΚΑ με ανακοίνωσή του στον ΝΕΟΛΟΓΟ ΠΑΤΡΩΝ ενημερώνει το κοινό:

«... Εκτός των καταλλήλων συστάσεων, τας οποίας απηύθυνε προς τας διαφόρους επιχειρήσεις, τας απασχολούσας μεγάλον αριθμόν εργατών, ανέθεσε εις τα επιδημιολογκά συνεργεία του, τα αποτελούμενα εκ των 25 ιατρών του μίαν συστηματική και σύντονον δράσιν προς παροχήν πάσης καθοδηγήσεως εις τους εργάτας των εργοστασίων της περιφερείας μας».

Κι αφού αναφέρεται στα πατραϊκά εργοστάσια που επισκεύθηκαν οι γιατροί του, ενημερώνει ότι το Ιδρυμα θα συστήσει σταθμό αποφθειριάσεως (κοινώς ξεψυριάσματος) προς χρήσιν των ασφαλισμένων του!

Διότι, όπως αναφέρεται σε διαφημιστικό κουπονάκι στην α΄ σελίδα:

«Εργαζόμενοι σκοτώστε τις ψείρες. Βράζετε τα ρούχα σας. Ο εξανθηματικός τύφος κολλάει από τις ψείρες. Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων».

Το πρόβλημα του τύφου συνεχίζει να διογκώνεται και γι αυτό το ΙΚΑ συνιστά, μεταξύ άλλων προς τους εργοδότες των μεγάλων εργοστασίων:

«Αι επιχειρήσεις πρέπει να φροντίσουν διά την εγκατάστασιν είτε λουτρών, είτε και στοιχειωδών μέσων, ως θερμού ύδατος, διά την καθαριότητα των εργαζομένων».

«Οι  έχοντες φθείρας πρέπει να απομακρύνωνται από τας επιχειρήσεις μέχρι καθαρισμού αυτών».

«Αι επιχειρήσεις να παρέχουν καύσιμον ύλην και ει δυνατόν σάπωνα διά τους εργαζομένους και τας οικογενείας των, διότι εάν η οικογένεια έχει φθείρας και ο εργάτης επιστρέφων οίκοι θα μολυνθεί».

Η Αγορά της Άνω Πόλης Πάτρας, στην οδό Γερμανού. Αριστερά πίσω από τις κολόνες βρίσκεται το τυπογραφείο-βιβλιοχαρτοπωλείο Αλεξάκη. Διατηρείται ως τις μέρες μας.

Φυσικά από τα παραπάνω οι εργοδότες δεν έκαναν το παραμικρό. Γνωρίζουν πως δεν υπάρχει ελληνικό κράτος δικαίου και τους δε Γερμανο-ιταλούς εκείνο που τους ενδιαφέρει τελευταίο είναι η κατάσταση υγιεινής των Ελλήνων εργατών!

Αυτό άλλωστε γίνεται πάντα όταν δεν υπάρχει μία δημοκρατική μέριμνα από το κεντρικό κράτος!    

Και το σπουδαιότερο:

«Οι εργάται να μη επισκέπτονται οικίας φιλικάς, εις τα οποίας υπάρχουν ασθενείς»!

Ε, αυτές πια οι υποδείξεις λαμβάνουν ιδιαίτερη διαχρονικότητα στις ημέρες μας, όπου γινόμαστε μάρτυρες του νεοπροσφυγικού συνδρόμου του νεοέλληνα, τον οποίο συναντάμε κατάφορτο και κάθιδρο να κουβαλάει προς το διαμέρισμά του ολόκληρο το σούπερ μάρκετ, που αγόρασε στην προοπτική ότι ο εγκλεισμό του το διαμέρισμα θα του επιτρέψει τουλάχιστον να μην πεινάσει τις ημέρες αυτές. 

Και προς εξασφάλιση της δημόσιας Υγείας, ο γιατρός του ΙΚΑ Σπ. Κοσμάς, με άρθρο του στην εφημερίδα Νεολόγος Πατρών, υπό τον τίτλο «η υγεία της πόλεως των Πατρών» προτρέπει:

«Εκ παραλλήλου ιδιαιτέρα όλος μέριμνα δέον να ληφθεί διά το Δημοτικόν Νοσοκομείον Πατρών, του οποίου η λειτουργία λόγω των τρομακτικών ελλείψεων, τας οποίας παρουσιάζει, είναι σήμερα πλέον ή πλημμελής».

Και η διαφηστική καμπάνια  στον τύπο κατά της ψείρας, που αποτελεί πρωτογενή παράγοντα για την δημιουργία του τύφου που έμελλε να ταλαιπωρήσει όλη την Πάτρα το Καλοκαίρι το 1942, δεν έλεγε να σταματήσει:

Στις 17 Ιουλίου του 1942, ακριβώς κάτω από τη la Vice d' Italia της ιταλικής διοίκησης, ξεπροβάλει δίστηλη ενημέρωση με «πρακτικές οδηγίες προφυλάξεως από τον εξανθηματικό τύφο».

Στο 10λογο του διευθυντή του Υγειονομικού Κέντρου Αχαΐας Α. Ι. Μουτούση, περιλαμβάνονται και τούτα:

Μη συχνάζετε εις πολυσυχνάστους ανήλιους και ακαθάρτους χώρους (καφενεία, ταβέρνες και κινηματογράφους κλειστούς κλπ). Αυτό κι αν δεν σφύζει από διαχρονικότητα!

Μην επισκέπτεσθε ασθενή, ούτινως η ασθένεια δεν έχει επακριβώς διαγνωσθεί.

Αλλάζετε συχνά τα εσώρρουχά σας και κάθε φορά που αλλάζετε κυτάζετέ τα μην έχουν ψείρες.

Εάν τα ρούχα σας έχουν ψείρες να τα βράσετε 1/4 έως 1/2 ώρας μέσα σε νερό και μετά αφού τα πλύνετε καθαρά και στεγνώσουν να τα σιδερώνετε με καυτό σίδηρο, ιδία εις τας ραφάς.

Εάν τυχόν έχετε τότε να κόψετε τα μαλλιά σας, (όπου είναι δυνατόν ως εις τα παιδιά και τους άνδρες),  με ψιλή μηχανή. Και το κεφάλι σας, μία νύχτα αλείψατέ το με ίσα μέρη λαδιού και πετρελαίου, μετά καλύψατέ το με ένα πανί και το πρωί αφού το πλύνετε με άφθονο ζεστό νερό και σαπούνι -εάν έχετε- το χτενίζετε με ψιλό χτένι, το οποίον συχνά εβαπτίζετε σε ξύδι. Εάν δεν έχετε πετρέλαιο και λάδι, κάμετε όλα τα άλλα (δηλαδή κόψιμο μαλλιών, πλύσιμο κλπ).

Τα παραπάνω από τελούν μέρος από το υπό έκδοση βιβλίο που επιμελούνται οι εκδόσεις Γιάννη Πικραμένου και αφορούν το πνευματικό πόνημα  του Γιώργου Μόσχου, για την Πείνα και τις αρρώστιες στην Πάτρα τους Κατοχής, στης οποίας το βωμό προσέφεραν θυσία τη ζωή τους άνω των τριών χιλιάδων Πατρινών, είτε στην απόλυτη πείνα είτε στις ασθένειες που προκάλεσε και οδήγησαν στο θάνατο!

Τρεις χιλιάδες Πατρινοί, καταγεγραμμένοι στο βωμό της θυσίας, ογδόντα χρονιά μετά έρχονται στο φως για πρώτη φορά και θα αποτελέσουν ένα πρωτότυπο υλικό, δεμένο σε τόμο που θα αφορά πρόσωπα οικεία, γνωστά ίσως στον οικογενειακό μας περίγυρο, αφού στην τότε Πάτρα των 60 χιλ. κατοίκων η αναφορά στις τρεις χιλιάδες αφορά το 20% των τότε Πατρινών και του περίγυρου των Πατρών.    

Ληξιαρχική Πράξη Θανάτου από τύφο.