Οι μαντρωμένες παραλίες του Δήμου Πατρέων: Οι κίνδυνοι για ένα νέο Μάτι

Μια χαρακτηριστική περίπτωση στην οποία θα επιμείνουμε (όχι και η μοναδική) είναι τα Αραχωβίτικα. Η  πρόσβαση στη θάλασσα είναι εξαιρετικά περιορισμένη.  Είναι ενδεικτικό ότι σε απόσταση περίπου δύο χιλιομέτρων υπάρχουν όλες κι όλες μόνο δύο κάθετοι οδοί που οδηγούν στην παραλία. Στο υπόλοιπο τμήμα  δεν υπάρχει τρόπος να περάσεις ούτε πεζός. Ταυτόχρονα τεράστιες μάντρες αποκλείουν και αυτήν την περιορισμένη πρόσβαση των πολιτών στη θάλασσα.

Φωτογραφία ενδεικτική, η οικία Πελετίδη.

Του

Βασίλειου Χριστόπουλου(*)

Συγγραφέα  - Υποψήφιου δημοτικού συμβούλου

της παράταξης «ΩΡΑ ΠΑΤΡΩΝ»

Πριν από 10 περίπου μήνες  η Ελλάδα συγκλονίστηκε από την  τραγωδία  στο Μάτι. Ήταν η αποφράδα μέρα της 23^ης  Ιούλη 2018. Οι εικόνες φρίκης παραμένουν ζωντανές στις μνήμες μας.

Με αφορμή αυτήν τραγωδία τέθηκε το θέμα της αντιπυρικής προστασίας των τουριστικών παραλιακών οικισμών, όταν μάλιστα η βλάστηση αποτελείται από πεύκα  και εύφλεκτους θάμνους.

Ο Δήμος Πατρέων με μια ακτογραμμή 40 χιλιομέτρων διαθέτει πολλούς παραθαλάσσιους οικισμούς. Κάποιοι από αυτούς τα καλοκαίρια πλημμυρίζουν από επισκέπτες, ενώ  διαθέτουν μια πλούσια βλάστηση κυρίως από πεύκα.

Τι γίνεται με την αντιπυρική προστασία αυτών των  οικισμών;

Ξεκινάμε με το αξίωμα: Η καλύτερη αντιπυρική προστασία είναι το ολοκληρωμένο ρυμοτομικό σχέδιο, με ελεύθερη τη ζώνη παραλίας και επαρκές οδικό δίκτυο. Για πρόσβαση στην  παραλία, αλλά και από την παραλία στο κύριο οδικό δίκτυο.

Στο Δήμο μας (με το  παραλιακό μέτωπο των 40 χιλιομέτρων) πολλοί οικισμοί, εντάχθηκαν τα τελευταία χρόνια σε πρόγραμμα πολεοδόμησης. Αλλά μετά από 25 χρόνια το ρυμοτομικό σχέδιο βρίσκεται σε ύπνωση.

Ρίον, Ακταίον-Βερναδέικα, Άγιος Βασίλης, (συν η ενότητα  Μεταμόρφωση Σωτήρος) διαθέτουν μελέτες ρυμοτομικών σχεδίων που όμως βρίσκονται  ξεχασμένες σε συρτάρια του δήμου και του υπουργείου από το 2010. (Οι μελέτες ανατέθηκαν πριν το 1996 από το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ)

Πρόκειται για   μελέτες  που έχουν πληρωθεί αδρά από την πολιτεία. Που  έχουν  περάσει από 40 κύματα (επίγειες κτηματογραφήσεις, σύνταξη ρυμοτομικών μελετών σε τρεις φάσεις, ενστάσεις,  εκδίκαση ενστάσεων, επίλυση ιδιοκτησιακών ζητημάτων  κλπ, κλπ).  Πότε θα εγκριθούν; Πότε θα εφαρμοστούν; Φοβόμαστε πως οι μελέτες αυτές έχουν πια απαξιωθεί και δεν πρόκειται ποτέ να εγκριθούν και να εφαρμοστούν. 

Να σημειώσουμε εδώ ότι και στο τραγικό Μάτι υπήρχε  μελέτη ρυμοτομικού σχεδίου, που είναι  σε εκκρεμότητα πάνω από  25 χρόνια, σαν αυτές του δήμου Πατρέων.

«Κυβερνάμε μια χώρα που χτίστηκε αυθαίρετα και έχουμε την ευθύνη όσο τα αυθαίρετα δεν γκρεμίζονται, όσο αφήνουμε τις στρεβλώσεις», δήλωσε ο πρωθυπουργός. Ήταν η  ώρα που η πυρκαγιά στο Μάτι ακόμη μαινόταν.

Οι οικισμοί μας, κυρίως οι παραλιακοί και τουριστικοί, δεν χτίστηκαν ακριβώς αυθαίρετα. Κτίστηκαν ασχεδίαστα. Αναπτύχθηκαν  επί τέσσερις δεκαετίες  και συνεχίζουν να αναπτύσσονται χωρίς ρυμοτομικό σχέδιο, με τον τρόπο του απαράδεκτου καθεστώτος των οικισμών προ του ’23 (και του Π.Δ. του 1985). 

Οι περισσότεροι ή  μεγάλα τμήματά τους   δεν διαθέτουν  ελεύθερη παραλία,  ούτε επαρκές οδικό δίκτυο. (Αλλά ούτε ρέματα με  επάρκεια παροχέτευσης για δύσκολες πλημμυρικές καταστάσεις). Έτσι είναι  εκτεθειμένοι στον κίνδυνο της φωτιάς (αλλά και της  πλημμύρας).

Έτσι δυνητικά πολλά Μάτια (και πολλές Μάνδρες) περιμένουν να εκραγούν. Με θύματα ή - να ευχηθούμε - χωρίς ανθρώπινα θύματα.

Η κατάσταση αυτή για το δήμο μας παρουσιάζεται με μικροδιαφορές  από τα Καμίνια μέχρι τη Ροδινή. Τμήματα της παραλίας είναι μαντρωμένα ή περιφραγμένα. Χωρίς ελεύθερη παραλία και επαρκές οδικό δίκτυο πρόσβασης στην παραλία. «Πνίγονται» στην επικίνδυνη και εύφλεκτη βλάστηση, ενώ  παραμένουν  όμηροι του απαράδεκτου καθεστώτος των οικισμών του ’23 και του ΠΔ του ’85.

Τι πρέπει να γίνει; Τι μπορεί να  γίνει με την αμεσότητα μιας επείγουσας επέμβασης αντιπυρικής θωράκισης; Η λύση είναι απλή: Απελευθέρωση της παραλίας και εξασφάλιση κάθετων οδών πρόσβασης.

Εδώ η ευθύνη βρίσκεται πρωτίστως στο Δήμο Πατρέων (για τη διάνοιξη των κατά τόπους ζωνών παραλίας) και δευτερευόντως στην Κτηματική Υπηρεσία του νομού μας.

Ο Δήμος Πατρέων θα πρέπει να δρομολογήσει  άμεσα την απελευθέρωση της παραλίας και την εξασφάλιση οδών πρόσβασης. Χωρίς τους μηχανισμούς του σχεδίου πόλης αλλά με τις διαδικασίες  του Ν.2971 του 2001 για τον Αιγιαλό και την Παραλία που η ιστορία τους είναι πολύ παλιότερη.

Οι  διαδικασίες είναι γνωστές και σχετικά απλές. Να χαραχθούν  χωρίς χρονοτριβή, όπου δεν έχουν χαραχτεί οι γραμμές γιαλού και παραλίας με την ευθύνη Κτηματικής και Δήμου. Αν και οι πληροφορίες μου είναι πως  υπάρχουν καθορισμένες γραμμές αιγιαλού και παραλίας κατά το μεγαλύτερο  μήκος της ακτογραμμής του δήμου μας. Και στη συνέχεια ο δήμος, (στην αποκλειστική ευθύνη του οποίου υπάγονται) να προχωρήσει στη σύνταξη πράξεων αναλογισμού. Και αφού οι πράξεις κυρωθούν από την Περιφέρεια να προχωρήσει στην απελευθέρωση και στη διάνοιξη της ζώνης παραλίας.

Όσο κι αν ακούγεται απίστευτο, σε πολλούς παραλιακούς οικισμούς η σύνταξη πράξεων αναλογισμού έχει από ετών (2010) ολοκληρωθεί. 

Στον Άγιο Βασίλη και στον Ψαθόπυργο οι αναλογισμοί είναι κυρωμένοι και ο παλιός  δήμος Ρίου θα μπορούσε να τις είχε εφαρμόσει προ πολλών ετών. Προφανώς δεν είχε  τη βούληση και το σθένος να συγκρουστεί.

Στο Ρίον (με ακόμη πιο ισχυρές τις αντιδράσεις των ενδιαφερόμενων ιδιοκτητών) έχει συνταχθεί ο αναλογισμός αλλά κρατήθηκε στα συρτάρια χωρίς να κυρωθεί για τους ίδιους ακριβώς λόγους. 

\

Στα Αραχωβίτικα έχουν χαραχτεί οι γραμμές αιγιαλού και παραλίας με το ΦΕΚ Δ.581 του 1990, αλλά  εκκρεμεί η σύνταξη του αναλογισμού.

Ταυτόχρονα με την απελευθέρωση της παραλίας πρέπει να διανοιχτούν (χωρίς ρυμοτομικό σχέδιο) κάθετοι δρόμοι για την πρόσβαση στην παραλία.

Ο  Ν.1337/83  δίνει τη δυνατότητα απαλλοτριώσεων για δρόμους κάθετης πρόσβασης μέσω της διαδικασίας απαλλοτριώσεων εδαφικών εκτάσεων.

(Άρθρο 24:  Επιτρέπεται για δημόσια ωφέλεια ή απαλλοτρίωση ιδιοκτησιών για τη δημιουργία οδών προσπέλασης προς την παραλία και τον αιγιαλό καθώς και των αναγκαίων χώρων στάθμευσης οχημάτων. Οι οδοί είναι δημοτικές ή κοινοτικές κατά περίπτωση και δεν υπάγονται στις κατηγορίες των οδών που παρέχουν ειδικές δυνατότητες κατάτμησης και ανοικοδόμησης.

Μια χαρακτηριστική περίπτωση στην οποία θα επιμείνουμε (όχι και η μοναδική) είναι τα Αραχωβίτικα. Η  πρόσβαση στη θάλασσα είναι εξαιρετικά περιορισμένη.

Είναι ενδεικτικό ότι σε απόσταση περίπου δύο χιλιομέτρων υπάρχουν όλες κι όλες μόνο δύο κάθετοι οδοί που οδηγούν στην παραλία. Στο υπόλοιπο τμήμα  δεν υπάρχει τρόπος να περάσεις ούτε πεζός. Ταυτόχρονα τεράστιες μάντρες αποκλείουν και αυτήν την περιορισμένη πρόσβαση των πολιτών στη θάλασσα.   

Η περιοχή ήρθε στη δημοσιότητα γιατί το 2014 ο νυν δήμαρχος  Κ. Πελετίδης, (όντας δήμαρχος),  αγόρασε εκεί σπίτι. Όχι με πισίνα όπως ψευδώς κάποιοι ισχυρίστηκαν αλλά σίγουρα με ιδιωτική παραλία.  Φραγμένη με ψηλά τείχη παραλία.  Κανείς δεν χαρακτήρισε  το δήμαρχο αρχικό καταπατητή  (τέτοιος ήταν ο πωλητής του σπιτιού). Αλλά η ΡΑΠ με ανακοίνωσή της τον κατηγόρησε «…γιατί δεν έδωσε το καλό παράδειγμα σαν δήμαρχος  και δεν άνοιξε πρώτος αυτός την μαντρωμένη ιδιωτική του παραλία...».

Στο ίδιο πνεύμα και ο γράφων  συνεχίζει με  δυο – τρία ακόμη  ερωτήματα:

Αφού θα είχε ανοίξει την παραλία μπροστά από το σπίτι του και αφού έχουν χαραχτεί οι γραμμές γιαλού και παραλίας  (από το 1990) γιατί  δεν προχώρησε στη σύνταξη της πράξης αναλογισμού, προκειμένου να γίνει διάνοιξη και της υπόλοιπης μαντρωμένης  παραλίας και  να εξασφαλιστεί η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στη θάλασσα; 

Γιατί, στον Άγιο Βασίλη και στον Ψαθόπυργο  που οι αναλογισμοί είναι κυρωμένοι δεν προχώρησε  στην εφαρμογή τους;

Γιατί στο Ρίο δεν προχώρησε στην κύρωση της πράξης αναλογισμού ώστε να μπορεί στη συνέχεια και να την εφαρμόσει; 

Δεν του έφτασαν  τα πέντε χρόνια δημαρχίας;

Η ανακοίνωση της ΡΑΠ κατέληγε: «…Τεράστιες είναι και οι ευθύνες της κτηματικής υπηρεσίας του δημοσίου και του αρμόδιου υπουργείου που από τις 4/6/18 με έγγραφο που απέστειλε στο δήμο ψάχνει  ακόμη(!!) τους ιδιοκτήτες που στοιχίζονται πίσω από τις μάντρες  στα Αραχωβίτικα». Προσυπογράφουμε.

Η «ΩΡΑ ΠΑΤΡΩΝ», στο βαθμό που το εκλογικό αποτέλεσμα της δώσει τη δύναμη, θα πρέπει να συντάξει ένα συνολικό σχέδιο σταδιακής απόδοσης των παραλιών για το σύνολο  του δήμου μας.

Είπαμε εισαγωγικά πως η καλύτερη αντιπυρική προστασία είναι το ολοκληρωμένο ρυμοτομικό σχέδιο. Αν τέτοιο δεν υπάρχει ή καθυστερεί, τότε η λύση είναι προφανής: Είναι η ελεύθερη παραλία και το επαρκές οδικό δίκτυο για πρόσβαση στην παραλία και από την παραλία στο κύριο οδικό δίκτυο.

Θα επανέλθουμε με νεότερο άρθρο για το ζήτημα της αντιπλημμυρικής προστασίας στο δήμο μας .

___________

(*)Ο συγγραφέας Βασ. Χριστόπουλος, τα χρόνια 1982 - 2015 συμμετείχε ενεργά στη σύνταξη πολεοδομικών μελετών, πράξεων εφαρμογής και αναλογισμού καθώς και οριοθετήσεις ρεμάτων.