Κατερρίφθησαν μύθοι στην εκδήλωση για την Ιστορία

Με στοχοπροσήλωση παρακολούθησε το κοινό τις ομιλίες για την Απελευθέρωση και τα Δεκεμβριανά.

Η διάσωση του λιμανιού της Πάτρας, το φαινόμενο του δωσιλογισμού και η ένοπλη αντιπαράθεση του Δεκεμβρίου, στο φως της ιστορικής έρευνας

Ο Παν. Γεωργόπουλος δεξιά, παρεμβαίνει στην συζήτηση.

Με αναφορές στις πρώτες ημέρες της απελευθέρωσης στην Πάτρας του 1944 από τον γερμανικό ζυγό, εκ μέρους των ανταρτών του ΕΛΑΣ και στην διάρρηξη του μύθου της διάσωσης του λιμένος εκ μέρους πλοηγού, που για δεκαετίες συντηρούνταν αβάσιμα, άνοιξε το Σάββατο 12-1-2019, στην Αγορά Αργύρη, εκ μέρους του Γιώργου Μόσχου η αυλαία των ομιλιών, στην εκδήλωση παρουσίας του τόμου των πρακτικών του Παντείου Πανεπιστημίου, υπό τον τίτλο «Από τα Δεκεμβριανά στην Απελευθέρωση, μία τομή στη νεώτερη Ιστορία».

Παρών έδωσαν ο Γραμμ. του Υπ. Παιδείας Παντ. Κυπριανός, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Βόλου Κώστας Κίτας, ο Προέδρος της ΕΣΔΙΑ Παν. Γεωργόπουλος, ο βουλευτής Αχαΐας του ΣΥΡΙΖΑ Κ. Σπαρτινός, ο Σταύρος Γούτσος της Διοίκησης της ΔΕΗ, ο Νικος Κανελλάκης της ΔΕ του ΠΕΑΚ, ο Ηλ. Γρηγόρης γραμμ. της Δημ. Συμβουλίου Πατρέων, ο υποψήφιος δήμαρχος της ΩΡΑ ΠΑΤΡΩΝ Γιώργος Ρώρος, η Ουρ. Μπίρμπα και ο Γιάννης Τσιμπούκης δημ. σύμβουλοι της ΡΑΠ, ο Σπ. Γεωργάκης και ο Περ. Γεραλής του ΔΣ των Πέτρινων Χρόνων, ο Γ. Γκόβας μέλος του ΔΣ της ΔΕΥΑ Πάτρας κ.α.

Συντονιστής της επιτυχημένης εκδήλωσης ήταν ο ομότιμος καθηγητής Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, Προκ. Παπαστράτης.

Παρουσιάζοντας το Official Report: σελ. 30, 31 της 3 Οκτωβρίου 1944, ώρα 14.00, που απέστειλε ο Χ. Ερενστρώλε, Σουηδός αντιπρόσωπος του ΔΕΣ, προς του Συμμάχους, ο ομιλητής Γ. Μόσχος, υποστήριξε ότι: «Χάρις στην διαμεσολάβηση του Χανς Ερενστρώλε, επικεφαλής του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, διεσώθησαν τα κρηπιδώματα του λιμανιού της Πάτρας —παρά το γεγονός ότι ήσαν υπονομευμένα με εκρηκτικά— αφού από ημερών, ο Ερενστρώλε, προφανώς ειδοποιημένος από τους Βρετανούς που είχαν επαφή με την εργαζόμενη στο αρχηγείο του Μάγκνους Δήμητρα Μητροπούλου, η οποία τους ειδοποίησε ότι βλέπει ψηλά από το κτίριο του Λιμεναρχείου που στεγάζονταν η υπηρεσία του Πλοιάρχου, να γίνεται προεργασία, είχε αποσπάσει (σ.σ: ο Ερενστρώλε) την υπόσχεση του Γερμανού πλοιάρχου Αλεξάντερ Μάγκνους, ναυτικού διοικητή Δυτ. Ελλάδος.

Ο Μάγκνους βλέποντας την κατάρρευση της ναζιστικής Γερμανίας και κρίνοντας ανώφελη την καταστροφή πήρε την ευθύνη και παρά την αντίθετη διαταγή της Διοίκησης της Αθήνας έδωσε εντολή στον Αυστριακό Ντόνικ, υπαξιωματικό του Λιμένος, υπεύθυνο έναντι του Μάγκνους, με την χρήση μικρής βενζινακάτου, να κάνει επιλεκτικές ανατινάξεις κρηπιδωμάτων, έκτασης ολίγων μέτρων αριστερά και δεξιά του μόλου της Αγ. Νικολάου, σε μικρή απόσταση πριν τον φάρο, που υπήρξε στο τέρμα του, καθώς και του γερανού που βρισκόταν κοντά στον γαλλικό μόλο, στο νότιο μέρος της προκυμαίας».

Επίσης στο ζήτημα της διάσωσης του λιμένος Πατρών παρενέβη ο παλιός ΕΠΟΝίτης, σήμερα συνταξιούχος του ΕΝ, Παν. Γεωργόπουλος, που επιβεβαίωσε τα προαναφερθέντα, καθότι υπήρξε φίλος του αείμνηστου Ερενστρώλε και σημερινός κάτοχος του σχετικού αρχείου του.

Ο Βασ. Μανουσάκης, για τον Δωσιλογισμό 

Στην συνέχεια ο Βασ. Μανουσάκης, Δοσιλογισμός, μεταδιδακτορικός ερευνητής  Πανεπιστημίου Κρήτης, αναφέρθηκε στο φαινόμενο του Δωσιλογισμού και των γεγονότων της απελευθέρωσης στην υπόλοιπη Ευρώπη. Επίσης αναφέρθηκε στο μικρό ναζιστικό κόμμα που λειτουργούσε στην Ελλάδα, οι οπαδοί του οποίου τάχθηκαν από την αρχή της Κατοχής υπέρ του Άξονα. Ο δωσιλογισμός είναι φαινόμενο αρκετά σύνθετο είπε, που δεν αναγνωρίζεται μόνον σε κραυγαλέες περιπτώσεις όπως η παραπάνω, αφού απασχόλησε αρκετές από τις κατεχόμενες χώρες.

Οι συνεργάτες των κατακτητών θα μπορούσαν να καταταχθούν σε διάφορες κατηγορίες, με πιο ευδιάκριτη αυτή των φανατικών οπαδών του Ναζισμού.

Πέραν από του, Κουΐσλιγκ, οι οποίοι συνεργάστηκαν με τους καταχτητές,  που αφορούν την υπόλοιπη Ευρώπη, στην Ελλάδα μία Δεξιά δικτατορία του Μεταξά και με την σύμπραξη του αγγλόφωνου Βασιλιά Γεώργιου Β΄ προχώρησαν σε συλλήψεις κάποιων φιλοναζιστικών, από τον φόβο ότι μπορούσε να προχωρήσουν σε δικτατορία και να εγκαταστήσουν γερμανόφιλη κυβέρνηση.

Μία δεύτερη κατηγορία συνεργατών ήταν αυτή που με την κατάκτηση της χώρας είδαν την ευκαιρία να αποκτήσουν εξουσία και πλούτο από την προσφορά υπηρεσιών με την κατασκευή αμυντικών έργων, προμήθεια αγαθών κ.α.

Στην ίδια κατηγορία θα μπορούσαμε να εντάξουμε και την Κοκό Σανέλ, που συνεργάστηκε για να πάρει ολόκληρο τον έλεγχο της εταιρείας, μεγάλο τμήμα της οποίας ανήκε στους Εβραίους χρηματοδότες της.

Επίσης κάποιους κατοίκους της Θεσσαλονίκης, που προσπάθησαν να διώξουν του Εβραίους για να πάρουν την περιουσία τους. Ακόμην και κάποιους εργοδότες που πρόδιδαν στους Γερμανούς κάποιους συνδικαλιστές για να απαλλαγούν απ' αυτούς.

Μεγάλο ρόλο έπαιξε και ο προπολεμικός αντικομμουνισμός  που ενισχύονταν από τις δυνάμεις της Κατοχής. Το φαινόμενο του Δωσιλογισμού ήταν αρκετά ευρύτερο απ' ότι ήθελαν να παραδεχτουν οι ιστορικοί της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου

Στην Νορβηγία 45 χιλ. άτομα έγιναν μέλη του τοπικού μναζιστικού κόμματος και περίπου 8,5 χιλ. κατατάχτηκαν στο γερμανόφιλο παραστρατιωτικό παρακλάδι του

Αντίστοιχα στην Ιρλανδία 100 χιλ. τα μέλη του Εθνικοσοσιαλιστικού κινήματος, ενώ 20 χιλ. κατατάχτηκαν για να πολεμήσουν στο Ανατολικό Μέτωπο

Στη Γαλλία 25 με 30 χιλ. κατατάχτηκαν στην παραστρατιωτική οργάνωση Μιλίς για να πολεμήσουν στους αντάρτες Μακί. Λίγο αργότερα μερικές χιλιάδες κατατάχτηκαν στην Λεγεώνα κατά του μπολσεβικισμού, το 1941, ενώ τέσσερις μήνες πριν την λήξη της Κατοχής,  από 7 έως 11 χιλ. Γάλλων κατατάχτηκαν στην Μεραρχία  των SS Καρλομάγνου υπέρ των Γερμανών ναζί, τα υπολείμματα της οποίας ήσαν ανάμεσα σε αυτούς που υπερασπίζονταν το Βερολίνο στα 1945.

Στο γειτονικό Βέλγιο συνέβαλαν στην Μπαλονική Λεγεώνα από κοινού με την Φλαμανδική Λεγεώνα, 40 χιλ. όπλα για να πολεμήσουν στη Ρωσία

Τέλος περίπου 300 χιλ. Ρώσοι εντάχτηκαν στο δωσιλογικό Ρωσικό Απελευθερωτικό Στρατό, μερικές χιλιάδες Λετονοί Λιθουανοί και Εσθονοί κατατάγηκαν σε αστυνομικές δυνάμεις ή μονάδες των SS. Μερικές χιλιάδες ακόμη Αρμένιοι, Αζέριοι, Γεωργιανοί και ΚΛαυκάσιοι σχημάτισαν λεγεώνες οι οποίες πολέμησαν χωρίς μεγάλες επιτυχίες, ακόμη και στην Νορμανδία.

Επίσης 180 χιλ. Ουκρανοί σχημάτισαν ειδικά παραστρατιωτικά τάγματα που εντάχθηκαν στον Ουκρανικό Απελευθερωτικό Στρατό εκ των οποπιων 80 χιλ. στα SS για να πολεμούν τους Ρώσους ή Πολωνούς αντάρτες και να συμβάλλουν στην εξόντωση των εγχώριων Εβραίων.

 Στα Βαλκάνια έχουμε την ένταξη στις δωσιλογικές οργανώσεις τους δωσιλογικού Αντικομμουνιστικού Μετώπου, την δημιουργία της Μεραρχίας των SS  Εντέρμπι στην Αλβανία. Παρόμοια ήταν η εξέλιξη και στην γειτονική Γιουγκοσλαβία, με την φιλοαξονική πλατεία, όπου είχαμε την στροφήν των Σέρβων εθνικιστών προς τον Άξονα και την ένταξη μερικών χιλιάδων Κροατών και Βοσνίων στα SS.

Στην Ελλάδα η προσπάθεια στρατολόγησης εθελοντών για μία λεγεώνα, που θα μάχονταν στο Ανατολικό Μέτωπο το 1941, στην οποία σύμφωνα με τον δωσίλογο στρατηγό Τσολάκογλου, είχε εκδηλωθεί ενδιαφέρον από 2.200 άτομα, έμεινε ημιτελής.

Η Βλαχική Λεγεώνα του πριγκιπάτου της Πίνδου κατάφερε να προσελκύσει μικρό αριθμό εθελοντων και η των Τσάμηδων λίγο μεγαλύτερο.

Πολύ μεγαλύτερη όμως, πάνω από 20 χιλ. ήταν η προσέλευση στα Τάγματα Ασφαλείας, όπως και σε διάφορες μικρότερες οργανώσειςμ προς το τέλος της κατοχής.

Πολύ μικρότερη, αλλά σημαντικής σημασίας ήταν η συμμετοχή ατόμων στις υπηρεσίες Εξωτερικής Ασφαλείας των Γερμανών, στις υπηρεσίες πληροφοριών, όπως η Ειδική Ασφάλεια, στα κατασκοπεύτικα δίκτυα σε αυτά για τα σαμποτάζ

Η τεράστια αντιπαράθεση αυτών των δικτύων με τους συμμάχους δεν μπόρεσε παρά να συνεχιστεί και μετά την απελευθέρωση και να επηρεάσουν την πολιτική ζωή τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια.

Το μένος που εκπορεύτηκε από αυτές τις εξελίξεις οδήγησε σε εξωδικαστικές εκτελέσεις συνεργατών των ναζί, στην διάρκεια της Κατοχής, που συνεχίστηκαν και κατά τα Δεκεμβριανά.

Ωστόσο ήσαν εκτά;σεως πολύ μικρότερης από άλλες χώρες. Στη Γαλλία για παράδειγμα οι εξωδικαστικές εκτελέσεις στην διάρκεια της Κατοχής ή μετά από αυτήν, εκτιμώνται σε περίπου 10 χιλ.

Το δημόσιο αίσθημα για απονομή δικαιοσύνης που εκφράστηκε και στα δικαστήρια που έκριναν τους δωσιλόγους ήταν μεγάλο. Τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το πέρασμα στην εποχή του ψυχρού πολέμου περιόρισε τις καταδίκες των δωσιλόγων.

Έτσι στη Δανία από 40 χιλ. δωσίλογους κατηγορήθηκαν 13,5 χιλ., αλλά μόνον 78 με την ποινή του  θανάτου και 28 μόνον εκτελέστηκαν. Στη Νορβηγία 20 χιλ. τιμωρήθηκαν με φυλάκιση και 77 εκτελέστηκαν, ενω στη Γαλλία 400 χιλ. ήταν ο αριθμός των υποθέσεων που εξετάστηκαν, αλλ΄πα πάνω από τις μισές απορρόφθηκαν λόγω έλλειψης στοιχείων.

Έως το 1951 η ποινή του θανάτου είχε επιβληθεί σε 6.763 περιπτώσεις, αλλά μόνον 791 ήταν αυτοί που εκτελέστηκαν, Στις περισσότερες χώρες στην  δεκαετία του '50 όσοι είχαν καταδικαστεί σε πολύχρονες φυλακίσεις απελευθερώθηκαν μέσα σε ένα κλίμα ψυχρού πολέμου. Και σε περιπτώσεις πολιτών από χώρες όπως η Γερμανία η μεσολάβηση των χωρών τους οδήγησε σε απελευθέρωσή τους.

Στην Ελλάδα η πολιοτική κατάσταση που επικράτησε επηρέασε την πορεία κολασμού των δωσιλόγων. Αν και ο αριθμός των υπόπτων ανέρχονταν σε πολλές χιλιάδες, 80% των κατηγορουμένων αφέθησαν ελεύθεροι, ενώ αυτοί που καταδικάστηκαν αφέθησαν ελεύθεροι σε δεύτερη δίκη, με την έναρξη του Εμφυλίου.

Μόνον οι εθνικά ανεπιθύμητοι δωσίλογοι των μειονοτήτων Τσάμηδων ή «Βουλγάρων της Μακεδονίας» τα δικαστήρια χρησιμοποιήθηκαν για να επιβάλλουν την πολιτική εκκαθάρισης, παρά για να επιβάλλουν την πραγματική τιμωρία των ενόχων.

Για τα Τάγματα Ασφαλείας, τα δικαστήρια σπάνια προχωρούσαν σε καταδίκες. Ως τα τέλη της δεκαετίας η στροφή του πολιτικού αντιπάλου ήταν σαφής. Ενώ οι εκτελεσμένοι για τον δωσιλογισμό ανέρχονταν σε 25 μόνον πανελλάδικα, εκείνοι που τιμωρήθηκαν ως μέλη του ΕΑΜ και του ΚΚΕ έφθαναν τις 3 χιλιάδες.

Στην Γαλλία μετά την απελευθέρωση ομ μαυραγοριτισμός οδήγησε στην δημιουργία φλαμανδικών εταιρειών, ενώ στην Ελλάδα η αποτυχία της αντιμετώπισης του πληθωρισμού και οι περιοριστικές πολιτικές των Βρετανών σε συνδυασμό με το δίλλημα του οικονομικού αποκλεισμού, οδήγησαν τελικά στα Δεκεμβριανά.

Επίσης τον Νοέμβριο του 1944 και το Βέλγιο λόγω της οικονομικής κατάστασης έφθασε στο σημείο παρολίγο να έχει τα δικά του δεκεμβριανά.

Ακολούθως ο Βασ. Μόσχος, Διδάκτορας Ιστορίας Παντείου, αναφέρθηκε στην δεκεμβριανή μάχη της Αθήνας αναφέροντας στατιστικά στοιχεία πολικής δύναμης των αντιπάλων και του ενδεχομένου να εμπλεκόταν στην μάχη και δυνάμεις από την Θεσσαλονίκη, πέραν της χρήσης των ταγμάτων ασφαλείας.

Ενημέρωσε ότι 80 χιλ. Βρετανοί, με την βοήθεια τωνν Ταγμάτων Ασφαλείας και της Χωροφυλακής, αντιπαρατέθηκε με το ανομοιογενές Α΄ Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ, που αποτελείτο από εφεδροΕΛΑΣίτες.