Ο Δήμος Θήρας τιμά τους εκτελεσμένους του το 1944

Λίγα λόγια για το ιστορικό της εκτέλεσης

Ο Δήμος Θήρας και η Τοπική Κοινότητα Βουρβούλου, εκφράζοντας τη βαθύτατη ευγνωμοσύνη τους στους ηρωικούς μας Πατριώτες, τους οποίους τα γερμανικά κατοχικά στρατεύματα εκτέλεσαν  την 29η  Απριλίου 1944, τιμούν από κοινού  την 74η επέτειο της θυσίας  τους.

Μας καλεί την Κυριακή  29/04/2018 στις εκδηλώσεις Τιμής και Μνήμης σύμφωνα με το ακόλουθο πρόγραμμα:

Πρόγραμμα Εκδηλώσεων (Κυριακή 29/04/2018)

10.00:  Δοξολογία στον Ιερό Ναό Αγίου Ευστρατίου Βουρβούλου.

10.30:Επιμνημόσυνη Δέηση στο χώρο της εκτέλεσης & Κατάθεση Στεφάνων

11.00:Κέρασμα στην πλατεία «Ηρώων Βουρβούλου».

Λίγα λόγια για το ιστορικό της εκτέλεσης

Με αφορμή ένα μεγάλο επιτυχημένο συμμαχικό σαμποτάζ με πολλαπλούς στόχους εις βάρος των Γερμανών καταχτητών στην Σαντορίνη, στις 24 Απριλίου 1944, ακολούθησε ένα κύκλος ανακρίσεων της γερμανικής διοίκησης, όπου με την συμβολή κάποιου ντόπιου καταδότη, οι Γερμανοί προέβησαν σε συλλήψεις και εκτελέσεις.

Η ομάδα των σαμποτέρ προήρχετο από την γνωστή SBS, με διοικητή τον ταγματάρχη Τζωρζ Τζέλλικο, οποίος αργότερα στις 2 έως 4 Οκτώβρη 1944 συμμετείχε με ταξιαρχία Βρετανών στην απελευθέρωση της Πατρας από κοινού με τον ΕΛΑΣ. Ήταν στρατιωτικό σώμα που δρούσε στα μετώπισθεν των καταχτητών και υπήρξε ο φόβος και ο τρόμος. Ομάδα βρετανών λοιπόν του αποσπάσματος S, με οδηγό τον έλληνα περιπολάρχη έφεδρο ανθυπολοχαγό Στέφ. Καζούλη, ξεκίνησε από τα παράλια της Μ. Ασίας κι αφού ενώθηκε με τον Χριστόδουλο Τσιγάντε του Ιερού Λόχου αρχίζουν τις επιχειρήσεις στο Αιγαίο. Από την SBS πρώτο ανέλαβε δράση το  απόσπασμα L και μετά το απόσπασμα S από τον ταγματάρχη Ντέιβιντ Σάδερλαντ.

Το βράδυ της 19 Απριλίου από την πλωτή βάση στον όρμο Μπαλισού των παραλίων της Μ. Ασίας ανεχώρησαν δύο ημιολίες (σ.σ.: πρόκειται για πλωτό σκάφος με πανιά, γολέτα δηλαδή) με δύο ομάδες ανδρών. Στην ομάδα του Καζούλη επικεφαλής ήταν ο βρετανός λοχαγός Άντερς Λάσσεν . Η άλλη ομάδα ήταν με επικεφαλής τον Μπαλζιλί. Συνολικά 19 άνδρες.

Επικεφαλής των δύο ομάδων ήταν ο ο λοχαγός Λάσσεν. Σκοπός του ήταν να καταστρέψει, συλλάβει ή περιορίσει πλωτά μέσα του εχθρού στη Θήρα, κοντά στην Καμένη και στην Θηρασιά, να καταστρέψει συγκοινωνίες κλπ.

Ταξιδεύοντας μόνον νύχτα, έφτασαν στο Καμάρι της  Σαντορίνης ο χάραμα της 22ας Απριλίου 1944. Ο Καζούλης ως ο μόνος Έλληνας από αυτό το Σώμα των δύο  ομάδων, με τον λοχαγό Λασσέν βγήκαν στα κοντινά χωριά Έξω Γωνιά κια Προφήτη Ηλία, για συλλογή πληροφοριών. Στη συνέχεια επέστρεψαν και όλοι κρύφτηκαν και διανυκτέρευσαν  πίσω από την Νέα Καμένη.

Ξημερώνοντας αποβιβάστηκαν στην αμμουδερή παραλία του Κουλούμπου, κοντά στο χωριό Βουρβούλος, όπου και κρύφτηκαν σε μία σπηλιά. Στην συνέχεια ο Καζούλης ως μόνος Έλληνας, φόρεσε πολιτικά και πήγε στον πρόεδρο του χωριού Νικήτα Χάλαρη και έμαθε όλες τις κινήσεις των Γερμανών.

Έμαθε για όλα τα οικήματα που έχουν επιτάξει και χρησιμοποιούν μοι Γερμανοί στην Σαντορίνη, μέχρι και το σπίτι που έμενε ο Γερμανός Διοικητής με τον υπασπιστή του. Έμαθε για το κτίριο που στρατωνίζονταν 38 Ιταλοί του Φάτσιο και Γερμανοί, για τον ασύρματο μεγάλης εμβέλειας που είχαν στο Ημεροβίγλι κ.α.π.

Ώρα 0.45 το βράδυ της 24 Απριλίου, ξεκινά η επιχείρηση.  Σκοτώνουν τον Γερμανό φρουρό, καταστρέφουν τον ασύρματο, πιάνουν οκτώ αιχμαλώτους την ώρα του ύπνου, βάζουν ωρολογιακές βόμβες στο κτίριο και σημείωμα στα αγγλικά να μην πλησιάσει κανείς. Δυστυχώς μπήκαν για να πάρουν τρόφιμα κάτοικοι από το χωριό και την ώρα που έσκασαν οι βόμβες σκοτώθηκαν 13 άτομα.

Το δεύτερο τμήμα με οδηγούς  τον Λουκά Γαβρίλη από τον Βουρβούλο και τον Κοσμά Ρενιέρη από τα Φηρά, πάνε στον στρατώνα των 38 Ιταλών με χειροβομβίδες και ένα οπλοπολυβόλομ και τους αιφνιδιάζουν. Σκοτώνουν τρεις Ιταλούς. Και άλλους τρεις Γερμανούς μίας περιπόλου, ενώ από τους σαμποτέρ σκοτώνεται ο ανθυπολοχαγός Στέφ. Καζούλης κια τραυματίζεται θανάσιμα ο λοχίας Κίνγκστον. Ένας ντόπιος γιατρός, ο Γεώργιος Κωβαίος περιθάλπει τον πληγωμένο βαριά λοχία.

Στο μεταξύ ο λοχίας Χέντερσον με έναν οδηγό ππήγε στο μέγαρο που χρησιμοποιεί για κατοικία ο Γερμανός Διοικητής, ο οποίος κοιμάται τον ύπνο του δικαίου! Επειδή η πόρτα είναι βαριά ρίχνουν χειροβομβίδα και την παραβιάζουν. Ο Διοικητής από τον απάνω όροφο, ξυπνά από το θόρυβο, βγαίνει στην ταράτσα του κτιρίου και αμύνεται με το πιστόλι του.

Η ώρα περνά και αρχίζει να ξημερώνει. Έρχονται οι Βρετανοί σε επαφή με τα σκάφη που τους περιμένουν στα ανοικτά για να φύγουν. Πάνε πρώτα σε εξοχικό (της Νικολίνας) και αφήνουν τον νεκρό Καζούλη, με ένα σημείωμα προε τους Γερμανούς να μην προβούν σε αντίποινα διότι θα ανταποδώσουν στους οκτώ αιχμαλώτους που κουβαλούν κοντά τους. Μπήκαν στις δύο ημιολίες, πήραν τους αιχμαλώτους κοντά τους καθώς και άλλους δύο Έλληνες (αυτοί δεν ήσαν της ομάδας των σαμποτέρ), έφθασαν στην ανάφη απέναντι από την Σαντορίνη, μία ώρα απόσταση με σημερινό μέσο κι από κεί έφυγαν για την Αίγυπτο, αφήνοντας πίσω τον τρόμο στους Γερμανούς.

Απολογισμός της επιχείρησης είναι 5 Γερμανοί νεκροί, 3 Ιταλοί νεκροί, 1 Έλληνας  και άλλος 1 Βρετανός. Τραυματίες 6 ή 7. Μέτρα περιοριστικά των κινήσεων των Ελλήνων επιβάλλονται με ωράριο κυκλοφορίας από τις 5 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ.

Πέντε ημέρες μετά οι Γερμανοί ξεθαρρεύουν και στις 29 Απριλίου φθάνει στο χωριό Βουρβούλος ο Γερμανός Διοικητής. Δύο ντόπιοι κάτοικοι λιποψυχούν στις ανακρίσεις που ακολουθούν και τις απειλές ότι θα σκοτώσουν οι Γερμανοί όλους τους άνδρες του χωριού. Συλλαμβάνουν  τον πρόεδρο της Κοινότητας Νικήτα Χαλαρή και τους κατοίκους Νικ. Δαμίγον, Μάρκο Σιγάλα, Αντ. Καφούρο και Δημ. Δαμίγο. Η κατηγορία είναι ότι βοήθησαν τους Βρετανούς στο σαμποτάζ. Τους πήγαν σε χωράφι έξω από το χωριό και τουφέκισαν. Ο Δημ. Δαμίγος που δραπέτευσε, τον βρήκαν σε μία στέρνα κα τουφέκισαν εκεί, ενώ ο συντοπίτης του Μιχ. Δρακουτός, κρύφτηκε σε μία αψητιά και λόγω της βρώμας της τα γερμανικά λυκόσκυλα δεν πλησίασαν και έτσι σώθηκε! Άλλους που συνέλαβαν ως ενεχόμενους τους οδήγησαν στη φυλακή καθώς οι δικαιολογίες τους φαίνεται ότι έπεισαν τον Γερμανό Διοικητή.

Μετά την κατοχή εις αναγνώριση των υπηρεσιών που προσέφεραν οι εκτελεσμένοι, η κοινότητα ανέγυρε μνημείο στην πλατεία του χωριού με την αναγραφή των ονομάτων τους.

Αυτή είναι εν ολίγοις η ιστορία  αυτής της ομαδικής εκτέλεσης, που έχει ένα κοινό στοιχείο με την Πάτρα. Επικεφαλής της δύναμης Αιγαίου SBS ήταν ο ταγματάρχης Τζωρζ Τζέλλικο, οποίος αργότερα από τις 2 έως τις 4 Οκτώβρη 1944 συμμετείχε με ταξιαρχία Βρετανών στην απελευθέρωση της Πάτρας από κοινού με τον ΕΛΑΣ του 12ου Συντάγματος.

Και κάτι ακόμη. Με την κήρυξη του πολέμου  στην Σαντορίνη και στο καθολικό Μοναστήρι της Αγ. Αικατερίνης υπηρετούν πέντε  Ελληνίδες και τρεις ηλικιωμένες Ιταλίδες. Τις τελευταίες συνέλαβε η Αστυνομία και τις έκλεισε σε στρατόπεδο της Πάτρας, όπου τις άφησε ελεύθερες μετά απόμ λίγες ημέρες

Τα στοιχεία είναι αλιευμένα από το βιβλίο του Γιάννη Κοκκαλάκη «Η Σαντορίνη στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο», έκδοση Αντ. Σταμούλη 2010.