Τοποθέτηση Μερόπης Τζούφη, εισηγήτριας του ΣΥΡΙΖΑ

Επί του νομοσχεδίου  του υπουργείου Υγείας

«Μεταρρύθμιση της διοικητικής οργάνωσης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, κέντρα εμπειρογνωμοσύνης σπάνιων και πολύπλοκων νοσημάτων και άλλες διατάξεις»

στη συνεδρίαση Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων

  

ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ

«ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ, ΚΕΝΤΡΑ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ ΣΠΑΝΙΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΥΠΛΟΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ  ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ»

ΜΕΡΟΠΗ ΤΖΟΥΦΗ (Εισηγήτρια ν/σ, ΣΥΡΙΖΑ) 

Κύριε Πρόεδρε, κύριε Υπουργέ, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι συζητούμε σήμερα το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Υγείας, που περιλαμβάνει μια σειρά από σημαντικές διατάξεις για την οργάνωση των Υπηρεσιών ψυχικής υγείας, των Κέντρων Σπάνιων Νοσημάτων, καθώς και γενικότερες- αρκετές- πολυσυλλεκτικές ρυθμίσεις, που αφορούν την καλύτερη λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας.

Με την συγκεκριμένη πρωτοβουλία συνεχίζεται η δεδομένη και καταγεγραμμένη στήριξη της Κυβέρνησής μας, σε αυτόν τον πολύ ευαίσθητο χώρο της υγείας, παρά το υπάρχον δυσμενές δημοσιονομικό περιβάλλον και βεβαίως, με προηγηθείσες πολιτικές που εφάρμοσαν οι προηγούμενες Κυβερνήσεις, δηλαδή της κατακρήμνισης των υποδομών του κοινωνικού κράτους, μέσω υποβάθμισης, συρρίκνωσης, υποχρηματοδότησης των συνολικών δαπανών στην υγεία στην περίοδο της οικονομικής κρίσης, να ακολουθούν την δραματική πτωτική τάση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος.

Ωστόσο, θα μου επιτρέψετε να πω, ότι τα τελευταία δύο χρόνια γίνονται σοβαρές προσπάθειες, μέσα στο περιβάλλον που περιέγραψα, σταθεροποίησης, βελτίωσης και κατά το δυνατόν, αντιστροφής της κατάστασης- της διάλυσης του συστήματος αυτού- με τον προϋπολογισμό να αυξάνεται, έστω και οριακά, το 2016 και το 2017.

Παράλληλα, ο συνολικός σχεδιασμός για δυναμικό προσλήψεων σε νοσοκομεία, Δομές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και εποπτευόμενους φορείς από το Υπουργείο Υγείας, υπερβαίνει τους 10.000 γιατρούς και λοιπό Προσωπικό. Υπάρχουν, είναι κατατεθειμένα και τα ακούσαμε όλοι στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων, τα επίσημα στοιχεία της 1ης ΥΠΕ, η οποία έχει υπό την εποπτεία της 23 νοσοκομειακές μονάδες, 79 δομές ΠΕΔΥ σε 40 Δήμους, εξυπηρετώντας 2,7 εκατομμύρια πληθυσμού, που αποτυπώνουν, τόσο τη μαζική αποχώρηση του ανθρώπινου δυναμικού τα προηγούμενα χρόνια, αλλά και την προσπάθεια για εξισορρόπησή του, που κατά κάποιον τρόπο, έχει επιτευχθεί το διάστημα 2015-2016 με τις προσλήψεις μόνιμου, επικουρικού και με σύμβαση Προσωπικού, όσο επιτρέπουν οι συγκεκριμένες συνθήκες στις οποίες μπορούμε να νομοθετούμε.

Το παρόν, λοιπόν, νομοσχέδιο θα πρέπει να πω ότι αποτελεί συνέχεια των παρεμβάσεων που έχουμε υλοποιήσει σε διάφορους τομείς της υγείας, εκ των οποίων θεωρώ ότι πιο εμβληματική παρέμβαση ήταν η διασφάλιση της πρόσβασης 2,5 εκατομμυρίων ανασφάλιστων και οικονομικά αδύναμων πολιτών στις παροχές υγείας, τη στιγμή που το 2013, με τα επίσημα στοιχεία, το 20% του πληθυσμού ήταν αποκλεισμένο από τη νοσηλευτική και ιατροφαρμακευτική κάλυψη.

Στο ίδιο πλαίσιο δράσεων αυξήθηκαν οι ιατρικές εξετάσεις που καλύπτονται από τον ΕΟΠΥΥ -κάποιες πολύ κρίσιμες- όπως για παράδειγμα η ψηφιακή μαστογραφία, η αξονική στεφανιογραφία κ.ά., ενώ θεωρώ ότι σημαντικό είναι ότι καταφέραμε σε αυτές τις συνθήκες να υλοποιούμε και προγράμματα υγειονομικής στήριξης των προσφύγων και μεταναστών, καθώς και τους εμβολιασμούς των παιδιών τους.

Αντ’ αυτών η Αξιωματική Αντιπολίτευση εξήγγειλε χθες διά του Αρχηγού της νέα επίθεση στο Δημόσιο, προαναγγέλλοντας στο όνομα της περικοπής των δαπανών, συγχωνεύσεις νοσοκομείων, απολύσεις συμβασιούχων που δικαιώθηκαν στα δικαστήρια, και περικοπή αυξήσεων που πήραν οι δημόσιοι υπάλληλοι.

Προχωρώ, όμως, επί του νομοσχεδίου, στην ουσία του, και μιλάω τώρα στο πρώτο κεφάλαιο που αφορά την ψυχική υγεία. Είναι αποδεδειγμένο ότι η εμφάνιση προβλημάτων ψυχικής υγείας σχετίζεται και με μια σειρά από κοινωνικούς προσδιοριστές όπως η φτώχεια, οι στερήσεις και οι ανισότητες. Ο φτωχότερος πληθυσμός και τα άτομα που ήδη αντιμετωπίζουν κάποιο ψυχικό νόσημα, αποτελούν ομάδες υψηλού κινδύνου, καθώς οι συνθήκες φτώχειας μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ψυχική υγεία, αλλά και οι ψυχικά ασθενείς μπορούν να οδηγηθούν και συνήθως οδηγούνται, σε ακραία φτώχεια, εξαιτίας των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν.

Βασικός, λοιπόν, σκοπός του νομοσχεδίου αποτελεί η μεταρρύθμιση της διοικητικής οργάνωσης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, μέσω της αποκέντρωσης, της διασφάλισης της λειτουργικότητας της νέας διοικητικής δομής, της διαφανούς και δημοκρατικής διοίκησης, της συμμετοχής και αντιπροσωπευτικότητας όλων των εμπλεκομένων και, πρωτίστως, της διασφάλισης της προάσπισης των δικαιωμάτων των ασθενών.

Πιο αναλυτικά, στις διατάξεις που προωθούνται, προβλέπεται ένα νέο διοικητικό σύστημα με τη σύσταση δώδεκα περιφερειακών διοικήσεων ψυχικής υγείας στις υγειονομικές περιφέρειες, τη σύσταση 11μελούς επιστημονικής επιτροπής ψυχικής υγείας ενηλίκων, σε κάθε τομέα ψυχικής υγείας και τη σύσταση 9μελούς επιστημονικής επιτροπής σε κάθε τομέα ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων. 

Η επιτροπή στελεχώνεται από 6 αιρετά μέλη για πρώτη φορά, τα οποία θα προέρχονται από όλες τις μονάδες ψυχικής υγείας του τομέα και προκύπτουν με εκλογές, και από τρία μέλη της κοινότητας, εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης, των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, αλλά και των ιδιωτών επαγγελματιών που ορίζονται από τους οικείους φορείς.

Οι αρμοδιότητες των τομεακών συμβουλίων θα είναι κατά βάση εισηγητικές γνωμοδοτικές, ενώ εκείνες των περιφερειακών θα είναι αποφασιστικές.

Στο σχέδιο που συζητούμε περιγράφονται αναλυτικά οι αρμοδιότητες των οργάνων, η λειτουργία των οποίων είναι απολύτως διακριτή.

Επιπρόσθετα, σε κάθε τομέα ψυχικής υγείας συστήνεται τομεακή επιτροπή ελέγχου προστασίας των δικαιωμάτων των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, με στόχο την παρακολούθηση και τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχικές διαταραχές και την καλή λειτουργία των μονάδων. Επίσης, η επιτροπή επιφορτίζεται και με τη διαδικασία έκφρασης παραπόνων και καταγγελιών.

Η συγκεκριμένη μορφή διοικητικής οργάνωσης των υπηρεσιών, θα υλοποιηθεί χωρίς ουσιαστική κινητοποίηση πόρων, με διασφαλισμένη τη λειτουργία της, ενώ για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη και στήριξη του συστήματος, την παρακολούθηση του, την οργάνωση των υπηρεσιών, την εκπαίδευση του προσωπικού των ΥΠΕ και τη λειτουργία των θεμάτων ελέγχου, αξιολόγησης και διασύνδεσης, έχουν επίσης εξασφαλιστεί πόροι από την προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ 2014-2020.

Στο δεύτερο κεφάλαιο των σπανίων νοσημάτων, πρόκειται για ρυθμίσεις οι οποίες αφορούν στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο της χώρας για τα κέντρα αναφοράς σπανίων και πολύπλοκων νοσημάτων, όπως αναφέρονται. Η νομοθεσία που διέπει τα εν λόγω κέντρα, είναι γνωστό ότι είναι ιδιαίτερα ελλιπής και το προτεινόμενο πλαίσιο στοχεύει στην ανάδειξη και τη βελτίωση της λειτουργίας των κέντρων αυτών, τα οποία σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, μετονομάζονται σε Κέντρα Εμπειρογνωμοσύνης, έχοντας πλέον τη δυνατότητα έτσι να αιτηθούν την υποψηφιότητα τους, ως μέλη των ευρωπαϊκών δικτύων αναφοράς.

Στις διατάξεις αποτυπώνεται ο σκοπός των κέντρων, οι υποχρεώσεις τους, τα κριτήρια και οι προϋποθέσεις για την αναγνώρισή τους, δηλαδή η πιστοποίησή τους. Δημιουργείται Επιτροπή Ειδική στο ΚΕΣΥ, ορίζεται ο ρόλος των υφιστάμενων κέντρων και εξειδικευμένων εργαστηρίων, συνδράμοντας έτσι στη βελτίωση της πρόσβασης στη διάγνωση, στη θεραπευτική αγωγή και στη παροχή υγειονομικής περίθαλψης υψηλής ποιότητας για τους ασθενείς με αυτές τις παθήσεις, που όπως είναι γνωστό απαιτούν ειδική συγκέντρωση όρων ή εμπειρογνωμοσύνης. Δηλαδή συγκροτείται ένα κοινό πλαίσιο από την πρώτη φάση της διάγνωσης μέχρι την παρακολούθηση, μειώνοντας την ταλαιπωρία των ασθενών και των οικογενειών τους, ενώ η συμμετοχή στα ευρωπαϊκά δίκτυα διασφαλίζει την επιμόρφωση, την έρευνα, τη διάχυση της πληροφορίας καθώς και την αξιολόγηση σχετικά με τα νοσήματα αυτά. 

Διαμορφώνεται λοιπόν ένα εστιασμένο κομμάτι ανθρωποκεντρικής φροντίδας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υπόδειγμα επέκτασης και σε άλλες κατηγορίες ασθενών σε επόμενη φάση ενώ δεν είναι και αμελητέα η δυνατότητα εξοικονόμησης δια των κέντρων αυτών εθνικών πόρων στους τομείς της έρευνας – και όχι μόνο – δεδομένης της ανταλλαγής και της αφομοίωσης της διεθνούς εμπειρίας. 

Περιλαμβάνονται επίσης στο νομοσχέδιο αυτό, στο τρίτο μέρος, πολλές διατάξεις οι οποίες στόχο έχουν την βελτίωση και επίλυση χρόνιων παθογενειών του συστήματος υγείας, την αποτελεσματικότερη αναβάθμιση υπηρεσιών υγείας για το σύνολο του πληθυσμού, μέσω της ορθολογικοποίησης του συστήματος. 

Βεβαίως σε αυτή την αρχική τοποθέτηση δεν μπορώ να αναφερθώ πιο αναλυτικά, θα επιλέξω μια αναφορά σε κάποιες διατάξεις, για τις οποίες νομίζω ότι πρέπει να πω δύο τρία πράγματα περισσότερο. 

Στο τμήμα 1 του κεφαλαίου Γ, περιλαμβάνονται ρυθμίσεις που αφορούν στη χρηματοδότηση των Κέντρων Πρόληψης των εξαρτήσεων και προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας. Αποσαφηνίζεται το θεσμικό πλαίσιο, ορίζονται οι περιπτώσεις επιχορήγησης από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και παρέχεται η δυνατότητα στις περιφέρειες να μετέχουν σε μια ή περισσότερες Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες που εδρεύουν στα όριά τους. Επίσης καθορίζεται ένα σαφές θεσμικό πλαίσιο της γενικής λειτουργίας και χρηματοδότησης του εθνικού κέντρου τεκμηρίωσης και πληροφόρησης για τα ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ) που θα λειτουργεί ως μονάδα του ερευνητικού πανεπιστημιακού ινστιτούτου ψυχικής υγιεινής. 

Ακόμα θεσμοθετείται επιτέλους η υποχρεωτική καταγραφή των κρουσμάτων καρκίνου στο Εθνικό Αρχείο Νεοπλασιών από ιατρικό, διοικητικό, προσωπικό νοσοκομείων και ιδιωτικών κλινικών και εισάγονται κυρώσεις για τις περιπτώσεις της παραβίασης αυτής της νομοθετικής ρύθμισης., 

Στη συνέχεια περιγράφεται το ευρύτερο πλαίσιο λειτουργίας του Εθνικού Συμβουλίου Δημοσίας Υγείας και εξειδικεύεται ο τρόπος συγκρότησης και λειτουργίας του ως σημαντικού εργαλείου, έτσι το βλέπουμε, διαμόρφωσης πολιτικών υγείας για όλο τον πληθυσμό με αρμοδιότητες εποπτικές, επιστημονικές, συντονιστικές, γνωμοδοτικές και διοικητικές. Πρόκειται για ενδεκαμελής συμβούλιο με Πρόεδρο το Γενικό Γραμματέα Δημόσιας Υγείας και οι θέσεις του συμβουλίου είναι άμισθες και τιμητικές. 

Στο 2^ο τμήμα του κεφαλαίου Γ περιλαμβάνονται διατάξεις που αφορούν τη θέσπιση και τη λειτουργία οργάνου που αξιολογεί τους γιατρούς του κλάδου ΕΣΥ της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, προκειμένου για τη βαθμολογική τους εξέλιξη, αντίστοιχο με το όργανο που αξιολογεί τους γιατρούς ΕΣΥ των νοσοκομείων. 

Επιπλέον επιχειρείται η ορθή λειτουργία και η ανάπτυξη του δημόσιου συστήματος υγείας και ιδιαίτερα της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας αφού προβλέπεται η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση γιατρών και οδοντιάτρων του ΠΕΔΥ που επιλέγουν να ενταχθούν σε αυτό διακόπτοντας τη δραστηριότητα του ελεύθερου επαγγέλματος με το χρονικό ορίζοντα να φτάνει μέχρι το 2018 καταληκτικά. 

Ρυθμίζονται επίσης ζητήματα εκπαιδευτικών αδειών επικουρικού προσωπικού που δεν υπήρχαν, μεταθέσεις ιατρικού προσωπικού από άγονα και δυσπρόσιτα ιατρεία μετά τη πενταετία ως κίνητρο και για τους επόμενους προς στελέχωσή τους, ενώ δίνεται η δυνατότητα μετάταξης ως ιατρών και των λοιπών, πλην των υπηρετούντων στο Υπουργείο Υγείας Δημοσίων Υπαλλήλων που απέκτησαν την ιατρική ειδικότητα με εκπαιδευτική άδεια, αυξάνοντας έτσι τον αριθμό των γιατρών χωρίς νέες προσλήψεις.

Στο 3^ο τμήμα του ν/σ  εμπεριέχονται ρυθμίσεις που προβλέπουν την επέκταση των δραστηριοτήτων της ΑΕΜΥ ΑΕ στους τομείς ψυχικής υγείας και ιδιαίτερα στις δομές αποασυλοποίησης, στο άσυλο, στη μετανάστευση και στην ένταξη των υπηκόων ευάλωτων ομάδων τρίτων χωρών, ιδιαίτερα για τα προαναχωρησιακά κέντρα, αλλά και για την επιμόρφωση και εκπαίδευση του προσωπικού που εργάζεται στο τομέα της υγείας.

Η θέσπιση νέων σκοπών και δράσεων είναι επιβεβλημένη, καθώς η ΑΕΜΥ μπορεί να ανταποκριθεί με επιτυχία στα παραπάνω σεβόμενη το δημόσιο συμφέρον, ως μονομετοχική εταιρία του δημοσίου, και αξιοποιώντας την υπάρχουσα τεχνογνωσία της. 

Συμπληρωματικά ορθολογικοποιείται το σύστημα που αφορά στην εισαγωγή καθολικού συστήματος αμοιβών νοσοκομείων μέσω της ανώνυμης εταιρίας με την επωνυμία «Εταιρία Συστήματος Αμοιβών Νοσοκομείων (ΕΣΑΝ Α.Ε.)», η οποία επίσης, προβλέπεται ότι θα γίνει μονομετοχική εταιρία του Δημοσίου και θα χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο καταγραφής του κόστους στο δημόσιο τομέα. 

Ακόμη, και νομίζω ότι είναι σημαντικό, συστήνεται Γραφείο Πρόληψης Ατυχημάτων σε Ενδοχώρια Ύδατα για τον έλεγχο και την πρόληψη ατυχημάτων στις λίμνες, τους ποταμούς, τις κολυμβητικές δεξαμενές και τα υδροψυχαγωγικά πάρκα υπό το ΚΕΕΛΠΝΟ. Για πρώτη φορά, δηλαδή, αντιμετωπίζεται νομοθετικά ένα πρόβλημα στο οποίο η χώρα μας βρίσκεται στην 6η  θέση στην Ε.Ε. και στην 36η στον κόσμο μεταξύ 116 χωρών, αφού μέσω αυτής της διαδικασίας θα απαιτείται πλέον, η παρουσία ναυαγοσώστη και σε αυτές τις δομές για λόγους πρόληψης και διάσωσης και αυτό είναι κρίσιμο. 

Τέλος, συστήνονται ο Πανελλήνιος Σύλλογος Οδοντοτεχνιτών και ο Πανελλήνιος Σύλλογος Εργοθεραπευτών, δεν υπήρχαν όλα αυτά τα χρόνια, καλύπτοντας ένα μεγάλο συνδικαλιστικό και νομικό κενό προς όφελος των μελλοντικών εγγεγραμμένων και παρέχοντας φυσικά, τη δυνατότητα συλλογικών και συντεταγμένων συνομιλιών και διαπραγματεύσεων με την κεντρική διοίκηση. 

Κλείνοντας, θα ήθελα να υπογραμμίσω τη σημασία αυτών των στοχευμένων ρυθμίσεων κάποιες από τις οποίες ήδη απαρίθμησα, είναι πολύ περισσότερες και φαντάζομαι ότι θα έχουμε τη δυνατότητα να τις συζητήσουμε στην κατ’ άρθρον συζήτηση, τόσο στον ευαίσθητο τομέα της ψυχικής υγείας όσο και στο πεδίο των σπάνιων νοσημάτων, κυρίως, για το κομμάτι της ανθρωποκεντρικής προσέγγισης που προσπαθούμε να κάνουμε στοχευμένα σε αυτή την κατηγορία ασθενών. Αποτελούν συνέχεια της κυβερνητικής πολιτικής για την ενδυνάμωση του χώρου της Υγείας συνολικά, ενώ βρίσκονται υπό επεξεργασία και άλλα νομοσχέδια που θα επακολουθήσουν τα οποία τα έχουμε πάρα πολύ ανάγκη για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, για τις προμήθειες, για την αποϊδρυματοποίηση και βεβαίως, για την ιατρική εκπαίδευση και την επάνοδο του νεανικού και καλά εκπαιδευμένου ιατρικού προσωπικού για την ενεργό στήριξη του συστήματος.

Σας ευχαριστώ.

2/3/2017