Να ζητήσουμε πολιτιστική τεχνογνωσία από Βενεζουέλα

Του ΟΜΗΡΟΥ ΤΑΧΜΑΖΙΔΗ

Η πολιτιστική έπαρση είναι κύριο γνώρισμα μεγάλου μέρους της παλαιοκομματικής πολιτικής τάξεως και της οργανικής διανόησης του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού. Στηρίζεται επί της χείριστης  μορφής απάτης: εκείνης που υποκρίνεται απέναντι στον ίδιο τον εαυτό της και υπερβάλλει ακατάσχετα. Εθνοκεντρική, υπερφίαλη, χωρίς ίχνος επαφής με την πραγματικότητα της χώρας, κυριαρχείται από ένα είδος χυδαίου εθνοκεντρικού ιδεαλισμού, με έντονα στοιχεία ρατσισμού και φόβου απέναντι στο ξένο.

Είτε πρόκειται για τους “πολιτισμένους” Φραγκοδυτικούς και τα “αμερικανάκια”, είτε πρόκειται για τους διάφορους “υπανάπτυκτους” και “απολίτιστους” των χωρών του μέχρι πρότινος  λεγόμενου τρίτου κόσμου. Αυτό το σχήμα, “εμείς και οι βάρβαροι”, επανέρχεται στο προσκήνιο κάθε τόσο που η ιστορική συγκυρία ευνοεί. Πότε με τον έναν και πότε με τον άλλο τρόπο. Πότε σε ήπιους τόνους, πότε με έντονη σφοδρότητα. Εν ολίγοις: η υπερβολή είναι μέρος του χυδαίου ιδεαλισμού που διακατέχει την ελληνική ιδεολογική πραγματικότητα, ανεξαρτήτως πολιτικών και επί μέρους ιδεολογικών διαφοροποιήσεων και σιτίζεται διαρκώς από τη ρατσιστική αντιμετώπιση του άλλου. Και εμφανίζεται άλλοτε ανοικτά και άλλοτε με συγκαλυμμένο τρόπο: η νεοελληνική γλώσσα διαθέτει μια πλειάδα εννοιών και εκφράσεων που αυξάνονται διαρκώς και περιγράφουν αυτή τη σχέση “Βαρβάρων” και “Ελλήνων” και αποκαλύπτουν την “αναπηρία” της ελληνικής πρόσληψης του άλλου. Είτε είναι “αντίπαλος”, είτε “φίλος”. Είτε παράδειγμα προς αποφυγή, είτε παράδειγμα προς μίμηση.

Τα τελευταία χρόνια στην πολιτική αντιπαράθεση του τόπου έχει την τιμητική της ένας νέος “βάρβαρος”: η Βενεζουέλα - και το πολιτικό καθεστώς της. Δε θα εισέλθω στα “βαθειά” της εγχώριας αντιπαράθεσης. Δε με ενδιαφέρει, διότι έχει εμφανώς προπαγανδιστικό στόχο και αποσκοπεί στη χειραγώγηση των πολιτών. Άλλωστε κανείς, ούτε από τη μία πλευρά, ούτε από την άλλη, στο πολιτικό φάσμα της χώρας, δεν γνωρίζει τι συμβαίνει επακριβώς στη μακρινή χώρα, ούτε και φροντίζει να ενημερωθεί.

Και η μεν ελληνική πολιτική και κοινωνική “δεξιά” επιχειρεί να μετατρέψει μέσω των αφηγήσεών της τη συγκεκριμένη χώρα της Αμερικής, σε ένα είδος “βαρβάρου”, σε προσωποποίηση του κακού και της βαρβαρότητας, θυμίζοντας αμυδρά Καρλ Σμιτ, η παλαιοκομματική πολιτική αριστερά παραθέτει αριθμούς και δεδομένα, αμφιλεγόμενα και αμφισβητούμενα και προσπαθεί “να βγάλει συμπεράσματα από την εμπειρία της Βενεζουέλας”, τώρα που το “καθεστώς” αντιμετωπίζει προβλήματα λόγω της πτώσης των τιμών του πετρελαίου.

Δε θα υπεισέλθω στη διαμάχη: επειδή τη θεωρώ προπαγανδιστική, ανούσια και βλακώδη – “δύο γάιδαροι μαλώνανε σε ξένο αχυρώνα”. Κρατάω, ωστόσο, από όλη τούτη τη φλυαρία περί Βενεζουέλας, ένα στοιχείο, που δεν έγινε αντικείμενο συζήτησης και αντιπαράθεσης στη χώρα μας: “το σύστημα”/“el sistema” – έτσι ονομάζεται το Fundacion del Estato para el Sistema de Orquesta Juvenil e Infentil de Venezuela (FESNOJIV). Στόχος του “συστήματος” είναι να δοθεί σε παιδιά, κυρίως από φτωχές οικογένειες, η δυνατότητα της μουσικής εκπαίδευσης. Δεν πρέπει να μας παρασύρει το γεγονός ότι πρόκειται για κοινωνικό θεσμό, διότι το “σύστημα” και η δουλειά του στο χώρο της μουσικής και του πολιτισμού αναγνωρίζεται, πλέον, παγκοσμίως, παρά την όποια κριτική έχει ασκηθεί εναντίον του. Από κάθε άποψη πρόκειται για μια περίπτωση που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου το επίπεδο της μουσικής παιδείας είναι χαμηλό. [Βλ. για το “el sistema” σχετικά άρθρα στην Wikipedia σε διάφορες γλώσσες, παραπομπές σε δημοσιεύσεις, ταινίες τεκμηρίωσης κλπ., αναφορές σε “παγκόσμιους” πρωταγωνιστές, όπως ο Gustavo Dudamel, ακόμη και από ελληνικές “δεξιές” εφημερίδες, που αποσιωπούν την αφετηρία της σταδιοδρομίας του.]

 Ο νους μου πήγε στο “σύστημα”, όταν το προηγούμενο Σάββατο, επισκέφθηκα την αδελφή μου, στο Χαρμάγκιο [Ελευθέρια] και είδα, επί της Νέας Μοναστηρίου, το ολοκαίνουργιο κτίριο που προορίζεται για θέατρο και το οποίο, εδώ και δέκα ίσως και περισσότερα έτη, στέκει εκεί κλειστό και αναξιοποίητο, αφημένο στη φθορά του χρόνου, χωρίς να συγκινείται κανείς: ούτε η δημοτική αρχή του ενιαίου, πλέον, δήμου Ευόσμου-Ελευθερίου-Νέου Κορδελιού, ούτε η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας η οποία συμμετείχε στην ανέγερσή του μέσω ΕΣΠΑ (αν αντιλήφθηκα καλά από αυτά που γράφει η τεράστια πινακίδα), ούτε και οι κάτοικοι της περιοχής και οι ποικιλώνυμοι πολιτιστικοί σύλλογοι της.

Το φαινόμενο του “el sistema” έχει μελετητές, αλλά και θαυμαστές, από όλο τον κόσμο, ανάμεσά τους γνωστοί  διευθυντές ορχήστρας, οι οποίοι σπεύδουν στην Βενεζουέλα για να παίξουν εκεί με την ορχήστρα των νέων “Simon Bolivar”. Στην Ελλάδα σιωπή: οι μεν “κεντροδεξιοί” και “κεντροαριστεροί” νεοφιλελεύθεροι λαϊκιστές για να μην αναδειχθεί ο θετικός ρόλος του κράτους στην πολιτική πολιτισμού και συγχρόνως να μη φανεί η συστηματική κοινωνική προδοσία εις βάρος του ελληνικού λαού όλα αυτά τα χρόνια, με την παράδοση του λεγόμενου “υψηλού μουσικού πολιτισμού” στους  γνωστούς ιδιώτες των πολυποίκιλων οικονομικο-πολιτικών διασυνδέσεων και την προώθηση διάφορων μορφωμάτων υποκουλτούρας προς κατανάλωση από τα λαϊκά στρώματα, οι δε “αριστεροί” για να μην αναδειχθεί ο δικός τους χυδαίος ιδεαλισμός και η απόδοση εξωπραγματικών δυνατοτήτων στον νεοελληνικό πολιτισμό, η οποία μας απομακρύνει από την ελληνική πολιτιστική συνθήκη και την αντιμετώπιση των προβλημάτων της και είναι αυτό το ιδεαλιστικό και ανεύθυνο χύδην πολιτεύεσθαι που έκανε την κυβέρνηση της συγκεκριμένης Αριστεράς, να παραπαίει και στο χώρο του πολιτισμού από την πρώτη στιγμή που κλήθηκε να λάβει σημαντικές αποφάσεις.

Η χώρα χρειάζεται τεχνογνωσία στον τομέα της μουσικής εκπαίδευσης – όχι, φυσικώς, μόνο σε αυτή την περιοχή του πολιτισμού - και το “el sistema” της Βενεζουέλας δείχνει κάποιους πιθανούς δρόμους ανόρθωσης και για την ελληνική περίπτωση και δε θα ήταν υποτιμητικό να ζητήσουμε τη συμβουλή των ιθυνόντων της αμερικανικής χώρας: αυτό θα περίμενε κανείς από μια κυβέρνηση με υποτιθέμενο αριστερό προσανατολισμό και όχι απολογίες και επίκληση, υπαρκτών ή ανύπαρκτων, κοινωνικών επιτυχιών της μπολιβαριανής επανάστασης μέσα από τους δείκτες των στατιστικών. Και για να το θέσω διαφορετικώς: ποιος ανόητος και με ποιο τρόπο θα φέρει αντίρρηση να μελετηθεί και να ζητηθεί τεχνογνωσία από ένα “σύστημα” του οποίου οι εκπρόσωποι προσκαλούνται να εμφανιστούν στους γνωστότερους “ναούς” της κλασικής μουσικής παγκοσμίως. Όπου οι “πολιτισμένοι” Ευρωπαίοι και Αμερικανοί ακροώνται τις μουσικές εκτελέσεις των “υπανάπτυκτων” και “καθυστερημένων” Βενεζουελάνων;

Η ελληνική “δεξιά” - συμπλεγματική απέναντι σε κάθε τι που αποδέχονται οι “φραγκοδυτικοί”  και χωρίς δικό της αυτοτελή πολιτικό προσανατολισμό -  θα σκύψει για άλλη μια φορά το κεφάλι, ακόμη και ενώπιον της “πειναλέας”…  Βενεζουέλας.

Υ.Γ.: Επί του θέματος θα υπάρξουν στο κοντινό μέλλον και σχετικές προτάσεις, στο πλαίσιο μιας προσπάθειας εφαρμοσμένης πολιτικής μέσω προώθησης συγκεκριμένων ιδεών με απώτερο σκοπό να κινητοποιηθούν διάφορα υποσυστήματα του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού στην κατεύθυνση υπέρβασης δομικών προβλημάτων του ελληνικού πολιτισμού.

____________

(*) Ο Όμηρος Ταχμαζίδης είναι μέλος του Ε.Γ. της “Σοσιαλιστικής Προοπτικής”