Για την προστασία της Βλυχάδας (Σαντορίνης)

Άρθρο του αρχιτέκτονα ΝΙΚΟΥ ΔΕΛΕΝΔΑ


Τις τελευταίες μέρες γίναμε μάρτυρες μιας μεγάλης κινητοποίησης υπέρ της διάσωσης ενός μοναδικού τόπου, της παραλίας της Βλυχάδας στην Σαντορίνη. Δεκάδες πολίτες και συλλογικότητες ανέδειξαν και καταδίκασαν το θέμα και απαίτησαν άμεση παρέμβαση της οργανωμένης πολιτείας προκειμένου να σταματήσουν οικοδομικές εργασίες οι οποίες εκτελέστηκαν χωρίς άδεια και κατά παράβαση της κείμενης νομοθεσίας. 


Το ενδιαφέρον πέρασε τα σύνορα του νησιού, άγγιξε το πανελλήνιο, ιδρύθηκε μάλιστα σχετική καμπάνια υποστήριξης στην δημόσια ιστοσελίδα  AVAAZ.org (Save Vlyhada, Santorini) όπου σε πέντε ημέρες ξεπέρασε τις 2.000 υπογραφές υπέρ του σχετικού ψηφίσματος.

Τί είναι αυτό που συγκινεί τόσο πολύ τόσους πολλούς φίλους της Σαντορίνης, εντός και εκτός νησιού; Η απάντηση νομίζω βρίσκεται στην ενστικτώδη συναίσθηση της σπουδαιότητας που έχει αυτός ο εξαιρετικός τόπος, ως θεματοφύλακας μιας ανεξάντλητης αξίας, μιάς ζωντανής υπενθύμισης της φυσικής δύναμης του νησιού, η οποία επιπλέον προσφέρεται χωρίς αντάλλαγμα και χωρίς σκοπιμότητα, απλά υπάρχοντας. 

Η Βλυχάδα είναι ένα από τα τελευταία σχετικά ανέπαφα φυσικά τοπία της Σαντορίνης. Για τον λόγο αυτό λειτουργεί σαν μιά ανάσα καθαρότητας, που δεν έχει επηρεαστεί από την φρενίτιδα της εκμετάλλευσης που έχει καταλάβει ολόκληρο το νησί. Αν μου επιτρέπεται να κρίνω, αυτό είναι που κινητοποίησε τους πολίτες της Σαντορίνης, αυτό είναι που άγγιξε τον κόσμο που θέλει να ζει με πληρότητα και που επιμένει ότι δεν είναι δικαίωμα κανενός να εξευτελίζει την ζωή του, τον τόπο του, την παγκόσμια κληρονομιά της γης, την ανάσα που δίνει συνέχεια στις γενιές.
Αυτό που επιχειρήθηκε στην Βλυχάδα είναι ατίμωση της ιερότητας ενός ολόκληρου νησιού με σκοπό το προσωπικό όφελος κάποιων ιδιωτών. Όσοι εμπλέκονται και ενεπλάκησαν σε αυτή την ατιμωτική πράξη οφείλουν να μεταμεληθούν έμπρακτα, να απορρίψουν οριστικά τις έκνομες δραστηριότητές τους, να απέχουν από οποιαδήποτε σχετική επιδίωξη τώρα ή στο μέλλον. Για όποιον γνωρίζει τους γεωλογικούς σχηματισμούς του μοναδικού οικοσυστήματος της Βλυχάδας θα συμφωνήσει ότι οι παρανομούντες έχουν διαπράξει ύβρι. Και η ύβρις πάντα τιμωρείται από νόμους που ξεπερνούν τα ανθρώπινα και αγγίζουν τα θεία.

Όσοι θεσμοί είναι ταγμένοι να υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον οφείλουν να πράξουν τα αυτονόητα: να βρούν και να ξεθάψουν τις συντελεσμένες παρανομίες, να απαιτήσουν την επανόρθωση του εδάφους στην πρότερη κατάσταση. Να αναστείλουν αμέσως την ισχύ της εκδοθείσας οικοδομικής άδειας*, να μην δεχτούν επ’ουδενί δικαιολογίες για δήθεν υπόγειες δεξαμενές νερού, να μην επιτρέψουν την εκ των υστέρων παράνομη αδειοδότησή τους εντός της ζώνης των 150 μέτρων του αιγιαλού, να απαιτήσουν την γνωμοδότηση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής, όπως επιτάσσει το Φ.Ε.Κ.139Δ/1990 και το ειδικό καθεστώς προστασίας που διέπει ολόκληρη την Σαντορίνη, το οποίο είναι υποχρεωμένο να αποφανθεί αρνητικά.

Πρέπει να γίνει εδώ μια υπενθύμιση του θεσμικού πλαισίου. Το ισχύον καθεστώς για την περιοχή της Βλυχάδας περιγράφεται στην Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου της Σαντορίνης (Ζ.Ο.Ε. Θήρας -ΦΕΚ 139Δ/19.03.1990 όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με το ΦΕΚ 144/ΑΑΠ/30.4.2012).
Συγκεκριμένα στο κεφάλαιο Ε του άρθρου 2 αναφέρονται τα ακόλουθα:

«Ε. Γενικές Διατάξεις

1. Απαγορεύεται κάθε δόμηση ή αλλοίωση του τοπίου και του φυσικού περιβάλλοντος: α. Σε ζώνη πλάτους 150μ. από τη γραμμή αιγιαλού στην περιοχή προστασίας των φυσικών σχηματισμών − διάβρωσης − κατά μήκος τμήματος της βορειοανατολικής ακτής του νησιού βόρεια του Μονόλιθου και μέχρι το ύψοςτου Βούρβουλου.

β. Σε ζώνη πλάτους 150μ. από τη γραμμή αιγιαλού στην περιοχή προστασίας των φυσικών σχηματισμών − διάβρωσης − κατά μήκος τμήματος της ακτής δυτικά της Βλυχάδας και μέχρι τον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου».
 
Στην περίπτωση της Βλυχάδας, η οποία ανήκει στην ζώνη ΙΙΙ της Ζ.Ο.Ε. Θήρας δεν τίθεται καν θέμα δυνατότητας τέτοιας αδειοδότησης δεδομένου ότι η συγκεκριμένη περιοχή βρίσκεται σε απόσταση μικρότερη των εκατόν πενήντα μέτρων από τον αιγιαλό, όπου σύμφωνα με τα προαναφερθέντα απαγορεύεται “κάθε δόμηση”.

Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι κάθε κατασκευή, υπέργεια ή υπόγεια, κατά τον Οικοδομικό Κανονισμό, αποτελεί οικοδομικό έργο και για την εκτέλεσή του απαιτείται αδειοδότηση. Δεδομένου ότι ολόκληρο το νησιωτικό σύμπλεγμα της Σαντορίνης (της Θηρασιάς, του Ασπρονησιού, της νέας και παλαιάς καμένης περιλαμβανομένων) έχει κηρυχτεί «προστατευόμενος ιστορικός τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους» (Φ.Ε.Κ.1127Β/ 1972), για οποιαδήποτε αδειοδότηση εκτός από την άδεια από την Υπηρεσία Δόμησης (όπως έχει μετονομαστεί η Πολεοδομική Υπηρεσία), απαιτείται και η έγκριση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής (Σ.Α.). Τέτοια άδεια οι εν λόγω κατασκευές δεν επιτρέπεται να λάβουν.

Πέραν αυτών: Σε ένα γήπεδο εικοσι τριών (23) στρεμμάτων είναι αστείο να θέλει κάποιος να κατασκευάσει “δεξαμενές νερού” στο πιό ευαίσθητο σημείο των γεωλογικών σχηματισμών. Εξάλλου “δεξαμενές νερού” με πόρτες και παράθυρα και φρεάτιο ανελκυστήρα και διαδρόμους κίνησης δύο και τριών επιπέδων δεν υπάρχουν. Τα σχετικά φωτογραφικά ντοκουμέντα αποτελούν αδιάσειστα στοιχεία για την έκταση της παρανομίας. Οι δε τρύπες στο μέτωπο του υψηλότερου σχηματισμού των βράχων θα αποτελούν για πάντα στιγματισμό όσων το διέπραξαν.

Εδώ βεβαίως γεννάται και ένα καίριο ερώτημα όσον αφορά την επικυνδυνότητα που έχουν δημιουργήσει οι τόνοι ωπλισμένου σκυροδέματος. Θα πρέπει να εξεταστεί η γεωλογική αστάθεια που προξενήθηκε από την αδόκητη επέμβαση και εν συνεχεία να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα θεραπείας, που δεν είναι άλλα από την απομάκρυνση τους. Μην ξεχνάμε ότι κάτω από τις κατασκευές αυτές βρίσκεται η περίφημη παραλία με λουόμενους που την επισκέπτονται από κάθε γωνιά της γης. 

Και ξέρετε οι άνθρωποι που φτάνουν ώς εκεί είναι οι θερμότεροι πρεσβευτές του νησιού.
Η Πολιτεία με τους εκπροσώπους της θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτική και να συναισθανθεί το βάρος της αποστολής της. Η επί μακρόν συγκάλυψη των εργασιών, αν και υπήρξε ήδη από τον μήνα Αύγουστο έγγραφη καταγγελία ιδιώτη και παρέμβαση της Αστυνομίας, θα πρέπει να αναζητηθεί γιατί δεν οδήγησε στην άμεση λήψη των διοικητικών μέτρων που θα είχαν αποτρέψει πολύ πιο νωρίς την συνέχιση των εργασιών. Ο δήμος Θήρας έχει όργανα που είναι αρμόδια να ελέγχουν τέτοιες καταγγελίες. 

Ο υφυπουργός περιβάλλοντος, με δεσμούς εξ αγχιστείας από την Σαντορίνη, θα πρέπει να ασκήσει την επιρροή του και τις νόμιμες αρμοδιότητές του στέλνοντας τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος. 

Ο Δήμαρχος Θήρας, προς τιμήν του εξέδωσε ξεκάθαρη καταδικαστική ανακοίνωση και έχει ζητήσει πειθαρχικό έλεγχο. Επικαλέστηκε μάλιστα και ευχαρίστησε για την εγρήγορσή τους την κοινωνία των πολιτών. Την κοινωνία των πολιτών, η οποία με τις δικές της ενέργειες ανέδειξε δημόσια πρώτη το θέμα και η οποία με τον τρόπο αυτό υπερασπίστηκε την “ιερή και άγια γη της Σαντορίνης”. Είναι τώρα, έστω με καθυστέρηση, σειρά της Πολιτείας να επιβεβαιώσει την υποχρέωσή της να σέβεται και να υπερασπίζεται την φύλαξη των νόμων του κράτους.

Είναι καιρός η συζήτηση με αφορμή το συγκεκριμένο περιστατικό να οδηγήσει σε σοβαρές σκέψεις για μια ευρύτερη αναθεώρηση του καθεστώτος προστασίας της περιοχής, επεκτείνοντας την ζώνη προστασίας απαγόρευσης δόμησης πέραν των 150 μέτρων, που ισχύει σήμερα. Στην πρόταση που διατύπωσε με σκοπό την τροποποίηση του προηγούμενου καθεστώς προστασίας, η Διεύθυνση Χωροταξίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος (έγγραφο 38348/30-11-2011) είχε προτείνει την «απαγόρευση κάθε δόμησης και αλλοίωσης του τοπίου και του φυσικού περιβάλλοντος σε ζώνη πεντακοσίων (500) μέτρων κατά μήκος της ακτής». Στον νόμο που εγκρίθηκε η ζώνη απαγόρευσης περιορίστηκε στα εκατόν πενήντα (150) μέτρα. Γιατί άραγε;

* Στις 25-10-2016 η Υπηρεσία Δόμησης Θήρας, ύστερα από τον γενικό ξεσηκωμό και μετά από έγγραφη ερώτηση του Δήμου Θήρας, διέταξε ΔΙΑΚΟΠΗ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ.

Νίκος Δελένδας
Σαντορίνη 26-10-2016

 
Πηγή: http://santonews.com/