Στη μνήμη μιας «κακιάς» αρχαιολόγου

Η παλιά πόλη του Ναυπλίου, όπως την γνωρίζουν σήμερα τόσο οι κάτοικοι όσο και τα εκατομμύρια των επισκεπτών της, αποτελεί από το 1962 ένα «ιστορικό διατηρητέο μνημείο» που κατάφερε να διασωθεί από την τσιμεντοποίηση, την αντιπαροχή και την ανεξέλεγκτη “ανάπτυξη” χάρη στον Νόμο και τους αγώνες μιας αρχαιολόγου. 


Πρόκειται για την Ευαγγελία Πρωτονοτάριου Δεϊλάκη, την προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων, που δεν δίστασε να συγκρουσθεί με τοπικά, επιχειρηματικά αλλά και πολιτικά συμφέροντα της εποχής προκειμένου να προστατεύσει αυτόν τον μικρό πολιτιστικό και αρχιτεκτονικό θησαυρό από τη στρεβλή οικονομική και τουριστική ανάπτυξη που σάρωνε τη χώρα. 

Εφαρμόζοντας με περισσή αυστηρότητα τον Αρχαιολογικό Νόμο και τη “Χάρτα της Βενετίας”, επέβαλε κανόνες και περιορισμούς σε κάθε μορφή επιχειρηματικής δραστηριότητας στην προστατευόμενη πόλη και συγκρούστηκε με εργολάβους και επιχειρηματίες που στα χρόνια της δικτατορίας θέλησαν να “εκσυγχρονίσουν” το Ναύπλιο με πολυκατοικίες και τσιμεντένια ξενοδοχεία. Στη μάχη της αυτή η Δεϊλάκη βρέθηκε απελπιστικά μόνη.

Οι κάτοικοι της πόλης την θεωρούσαν εχθρό της ανάπτυξης και των συμφερόντων τους, ο εμπορικός σύλλογος οργάνωνε απεργίες εναντίον της και οι παράγοντες του τόπου έστελναν παράπονα και καταγγελίες εις βάρος της στο καθεστώς των συνταγματαρχών. 

Όταν τελικά το 1973 κατάφεραν να πετύχουν την πολυπόθητη μετάθεση της αρχαιολόγου από το Ναύπλιο στον Βόλο ήταν πια γι' αυτούς αργά. Ώς την πτώση της χούντας τρία τσιμεντένια κτήρια προλαβαίνουν να σηκωθούν στο Ναύπλιο και η πόλη περνά σχεδόν αλώβητη από τη λαίλαπα της “ανάπτυξης”. Το Ναύπλιο, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, είναι ό,τι ο Νόμος και η απαρέγκλιτη τήρησή του κατάφεραν να διατηρήσουν αναλλοίωτο. 

Αυτός ο μικρός αλλά ιστορικός πόλος έλξης εκατομμυρίων επισκεπτών είναι ό,τι σώθηκε από την τυφλή και αλόγιστη επιχειρηματικότητα που κάποτε ήθελε να ρίξει τη Δεϊλάκη στην πυρά και σήμερα απολαμβάνει τα τεράστια οφέλη της τότε αυστηρής εφαρμογής του Νόμου.

Η προσήλωση της αρχαιολόγου στη νομιμότητα έδωσε καρπούς ανεκτίμητης αξίας για τους σημερινούς κατοίκους της πόλης που οφείλουν ένα τεράστιο ευχαριστώ σε αυτή την επιστήμονα που κόντρα σε κάθε μορφή συμφερόντων και οπλισμένη με τον Αρχαιολογικό Νόμο έσωσε το Ναύπλιο από την “ανάπτυξη”.

Είναι ο ίδιος Νόμος που σήμερα τίθεται υπό αίρεση και μια κερκόπορτα ανοίγει στις ορέξεις όσων θεωρούν περιττή την άποψη των αρχαιολόγων για τη μορφή των δραστηριοτήτων που συνάδουν σε προστατευόμενες πόλεις και περιοχές. 

Και την κερκόπορτα αυτή την ανοίγει το σχέδιο νόμου που κατατέθηκε στη Βουλή από το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης με τίτλο «Νέο θεσμικό πλαίσιο για την άσκηση οικονομικής δραστηριότητας και άλλες διατάξεις» και προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, που σήμερα πραγματοποιούν 24ωρη απεργία ζητώντας την ανάκληση των σχετικών άρθρων.

Πόλεις όπως, για παράδειγμα, το Ναύπλιο αλλά και γενικότερα χώροι αρχαιολογικής και ιστορικής κληρονομιάς, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν και πάλι τους ίδιους κινδύνους και ό,τι έσωσε τότε η δικαιωμένη τελικά από τον χρόνο και τα αποτελέσματα Δεϊλάκη μπορεί να χαθεί μισόν αιώνα μετά, αν εκλείψει η σχετική νομοθετική προστασία από τις “οικονομικές δραστηριότητες”.

Η “κακιά” αρχαιολόγος, που τις δεκαετίες του '60 και του '70 δεν άφηνε τους Ναυπλιώτες να αλλάξουν ούτε παντζούρι στο σπίτι τους και αγωνίστηκε ώστε να μην γεμίσει η πόλη με τα ξενοδοχειακά τερατουργήματα που ο ΕΟΤ κατάφερε τελικά να σηκώσει πάνω στα τείχη της Ακροναυπλίας, κατάφερε ό,τι κατάφερε έχοντας στα χέρια της έναν νόμο. Χωρίς αυτόν τον νόμο καμία και κανένας αρχαιολόγος δεν θα μπορέσουν να σώσουν το Ναύπλιο και το κάθε Ναύπλιο.
_____________
Σ.σ.: Η Ευαγγελία Πρωτονοτάριου Δεϊλάκη απεβίωσε στις 24 Ιουλίου 2002, σε ηλικία 71 χρονών.

Κατσάκος Πέτρος-avgi.gr