Τα βασικότερα σημεία της έκθεσης


Να στηρίξει την Ελλάδα καλεί την ΕΕ, εμμέσως πλην σαφώς, ο ΟΟΣΑ, στην έκθεσή του για την ελληνική οικονομία. 


Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Οργανισμός, αν η συμβολή της ΕΕ αποδειχθεί ανεπαρκής, το προσφυγικό μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στην Ελλάδα, καθώς οι εκτιμήσεις του δείχνουν πως το κόστος εισροής προσφύγων αγγίζει το 0,4% του ΑΕΠ για το 2015.

Σύμφωνα με την έκθεση η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας θα κινηθεί  με ρυθμό 1,9% το 2017 ενώ για εφέτος προβλέπει ότι το ΑΕΠ της χώρας θα μειωθεί κατά 0,1%. Η ανεργία προβλέπεται να υποχωρήσει από το 25% πέρυσι σε 24,7% εφέτος και 23,8% το 2017. 

Το δημόσιο χρέος εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί φέτος στο 191,6% του ΑΕΠ και το 2017 στο 187,1% του ΑΕΠ από 190,2% του ΑΕΠ που ήταν πέρυσι.

Η μελέτη μας αναγνωρίζει ότι «το ρεύμα μπορεί να αλλάζει για την Ελλάδα», σημείωσε ο κ. Γκουρία σε γραπτή δήλωσή του, προσθέτοντας: «Στην πραγματικότητα, η ελληνική οικονομία δείχνει αρκετά σημαντικά σημάδια αντοχής:

Πρώτον, η ύφεση το 2015 ήταν μικρότερη του αναμενόμενου. Το πραγματικό ΑΕΠ μειώθηκε κατά 0,3% μόνο, με τη βοήθεια μίας ακόμη περιόδου - ρεκόρ για τον τουρισμό, με τους τουρίστες που ήλθαν στην Ελλάδα να φθάνουν σχεδόν τα 24 εκατομμύρια, μεταξύ των οποίων ήμουν εγώ και η σύζυγός μου.

 Δεύτερον, παρά το ότι αναμένουμε μηδενική ανάπτυξη το 2016 (-0,1%), κάτι που οφείλεται κυρίως στις επιπτώσεις από το περασμένο έτος , η ανάπτυξη προβλέπεται να συνεχίσει να αποκτά δυναμική το 2017, με έναν ρυθμό σχεδόν 2%.

 Τρίτον, η αγορά εργασίας δείχνει τώρα ενδείξεις σταδιακής βελτίωσης, με τα επίπεδα ανεργίας να υποχωρούν από τα υψηλά του 2013. Η Ελλάδα έχει ακόμη την υψηλότερη ανεργία στην ΕΕ (στο 24,6%), αλλά το επίπεδό της είναι το χαμηλότερο από τον Μάιο του 2012.

Τέταρτον, η επιτυχής ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, η σταδιακή άρση των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων και οι μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση του υψηλού ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων έχουν, επίσης, βοηθήσει να σταθεροποιήσουν το τραπεζικό σύστημα και θα ενισχύσουν την αποκατάσταση τη εμπιστοσύνης και των πιστώσεων».

Η ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του προγράμματος του ESM θα ενισχύσει περαιτέρω την εμπιστοσύνη, θα προκαλέσει επενδύσεις από τις επιχειρήσεις και εξαγωγές που θα στηρίξουν την οικονομική ανάκαμψη».

Ο κ. Γκουρία τόνισε ότι η Ελλάδα πρέπει να λάβει σημαντική βοήθεια για να αντιμετωπίσει τη νέα πρόκληση της προσφυγικής κρίσης, η οποία θέτει μεγάλα προβλήματα για την ελληνική οικονομία και την ανάκαμψή της.

Ακόμη, στην έκθεση αναφέρεται πως η ελληνική οικονομία θα ξεκινήσει να ανακάμπτει από το β' εξάμηνο του 2016 και θα επιταχυνθεί μέσα στο 2017, καθώς οι συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις και η εξωτερική ζήτηση θα ωφελήσουν τις επενδύσεις και τις θέσεις εργασίας. Επίσης, τονίζεται ότι η επιτυχής ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για την αντιμετώπιση του ζητήματος της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους είναι ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση των προοπτικών της οικονομίας.

Ανθρωπιστική κρίση

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το στοχοθετημένο πρόγραμμα ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος για τα φτωχά νοικοκυριά πρόκειται να εφαρμοστεί πλήρως το 2017, ωστόσο χρειάζεται περαιτέρω δράση για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων ποσοστών παιδικής φτώχειας. Ανάμεσα στις συστάσεις του, ο ΟΟΣΑ προτείνει τη θέσπιση ενός επιδοτούμενου προγράμματος σχολικών γευμάτων στις φτωχές περιφέρειες. Μεσοπρόθεσμος στόχος πρέπει να είναι η δημιουργία ενός προγράμματος κοινωνικής στέγασης, αλλά εν τω μεταξύ είναι αναγκαία η καλά στοχευμένη στήριξη για την αντιμετώπιση του προβλήματος της έλλειψης στέγης και του υψηλού κόστους στέγασης.

Η χρηματοδότηση τέτοιων κοινωνικών προγραμμάτων θα αντιστοιχεί περίπου στο 1,5% του ΑΕΠ. Θα χρειαστεί η ανακατανομή πόρων που έχουν εξοικονομηθεί σε άλλους τομείς, π.χ. συντάξεις, αμυντικές δαπάνες ή βελτιωμένη είσπραξη φόρων, σύμφωνα με την έρευνα. Η μεταρρύθμιση των συντάξεων θα πρέπει να επικεντρωθεί στην καλύτερη ευθυγράμμιση των εισφορών και των παροχών, στον περιορισμό των ειδικών καθεστώτων και στην ανακούφιση των ασθενέστερων.

Αγορά αγαθών

Ο ΟΟΣΑ υποστηρίζει ότι η διαδικασία προσαρμογής έχει βασιστεί, μέχρι σήμερα, υπερβολικά στα δημοσιονομικά μέτρα και την αγορά εργασίας, ενώ δεν έχει σημειωθεί επαρκής πρόοδος όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά αγαθών. Οι μεταρρυθμίσεις που δρομολογήθηκαν στην αγορά αγαθών μετά την κρίση έχουν προχωρήσει πολύ αργά, έχουν υπονομευθεί λόγω της ελλιπούς τους εφαρμογής και έχουν αφήσει άθικτη, ως επί το πλείστον, τη μονοπωλιακή εξουσία. Η ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας, ένα μεγαλύτερο αίσθημα κυριότητας των αλλαγών πολιτικής και μια σαφής επικοινωνία σχετικά με τα αναμενόμενα οφέλη για το ευρύτερο κοινό θα βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα του νέου προγράμματος μεταρρυθμίσεων.

Φοροδιαφυγή

Η φοροδιαφυγή, τονίζει ο Οργανισμός, παραμένει εκτεταμένη στην Ελλάδα και έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των φορολογικών εσόδων που είναι απαραίτητα για τη στήριξη των κοινωνικών πολιτικών. Ο ΟΟΣΑ απευθύνει έκκληση για διεύρυνση της φορολογικής βάσης και, παράλληλα, ενίσχυση και μεγαλύτερη αυτονομία της φορολογικής διοίκησης, ώστε να απελευθερωθούν πόροι για τη διενέργεια φορολογικών ελέγχων και να βελτιωθεί η συμμόρφωση.

Δημοσιονομικά – χρέος

Ο ΟΟΣΑ προβλέπει επιστροφή στην ανάπτυξη από το β' εξάμηνο του 2016 και επιτάχυνση της ανάπτυξης το 2017. Εκτιμά, επίσης, ότι θα επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι της περιόδου 2016-17. Συντάσσεται, δηλαδή, με τις ελληνικές θέσεις στη διαπραγμάτευση για το δημοσιονομικό κενό.
Αναγνωρίζεται ότι η δημοσιονομική προσαρμογή στην Ελλάδα υπήρξε υπερ-διπλάσια εκείνης σε Ισπανία, Πορτογαλία και Ιρλανδία.
Η ρύθμιση του μακροχρόνιου χρέους θα βελτιώσει σημαντικά τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές της οικονομίας. Προτείνεται η σημαντική επιμήκυνση της διάρκειας των δανείων, μεγάλες περίοδοι χάριτος για τοκοχρεολύσια και μετατροπή όλων των δανείων σε δάνεια σταθερού επιτοκίου.

Αναπτυξιακή πολιτική

Στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων έχουν εφαρμοστεί μέχρι τώρα κυρίως όσες αφορούν την αγορά εργασίας, ενώ έχουν γίνει λιγότερα στην καταπολέμηση της δύναμης των ολιγοπωλίων, εξαιτίας και της ύπαρξης συμφερόντων που εμποδίζουν τις μεταρρυθμίσεις και τη λειτουργία του ανταγωνισμού, γεγονός που εμπόδισε τη μείωση των τιμών και άρα την τόνωση εξαγωγών και ανάπτυξης. Η κυβέρνηση στοχεύει ακριβώς στην προώθηση μεταρρυθμίσεων που θα πλήξουν τη δύναμη των ολιγοπωλίων και τα εδραιωμένα συμφέροντα.

Ειδικά για την αγορά εργασίας, η έκθεση εκτιμά ότι περαιτέρω χαλάρωση των περιορισμών για τις μαζικές απολύσεις θα αυξήσει το ΑΕΠ μόλις 0,2% σε ορίζοντα 10ετίας. Όφελος που προφανώς δεν δικαιολογεί την εμμονή σε μια πολιτική που θα επιδεινώσει περαιτέρω τη θέση της εργασίας και θα ενισχύσει τις κοινωνικές εντάσεις.

Έμφαση δίνεται, επίσης, σε μεταρρυθμίσεις που θα επιτρέψουν την ενίσχυση της εξωστρέφειας και την ανάπτυξη νέων επιχειρήσεων. Υπογραμμίζεται ότι η οικονομία καταγράφει ιδιαίτερα φτωχές επιδόσεις στην ενσωμάτωση στις διεθνείς αλυσίδες αξίας και ότι οι εξαγωγές αφορούν κυρίως προϊόντα χαμηλής τεχνολογίας. Προτείνονται επενδύσεις σε υποδομές και στον κλάδο των logistics, καθώς και αξιοποίηση κοινοτικών κονδυλίων για την τόνωση επενδύσεων σε εκπαίδευση, έρευνα-καινοτομία, και Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών. 

Τόσο τα προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ όσο και ο νέος Αναπτυξιακός Νόμος έχουν ακριβώς αυτές τις στοχεύσεις.
Για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος προτείνονται μεταρρυθμίσεις στο δικαστικό σύστημα και δημιουργία μονοαπευθυντικών θυρίδων (one-stop shops) για όλες τις απαιτούμενες άδειες. Πρόκειται για μεταρρυθμίσεις που ήδη δρομολογεί η κυβέρνηση.

Για την τόνωση των εξαγωγών προτείνεται εφαρμογή ενιαίου εθνικού πλαισίου για τους εξαγωγείς και εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης του Enterprise Greece.

Η εύρεση χρηματοδότησης αναγνωρίζεται ως βασικό πρόβλημα για τις επιχειρήσεις. Ειδική αναφορά γίνεται στη δημιουργία του Αναπτυξιακού Ταμείου, ως δυνητική λύση για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Κοινωνική πολιτική

Στις συστάσεις ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην υιοθέτηση πολιτικών που μειώνουν τη φτώχεια και τη διασφάλιση ότι όλοι φέρουν τα φορολογικά βάρη που τους αναλογούν. Αυτή είναι βασική προτεραιότητα και για την κυβερνητική πολιτική, όπως φάνηκε και με τα πρώτα μέτρα του παράλληλου προγράμματος. Άλλωστε μια από τις πολιτικές που ενδεικτικά προτείνεται είναι η παροχή δωρεάν γευμάτων στα σχολεία, που ήδη προωθείται από την κυβέρνηση.

Για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα στέγασης καλύτερη μεσοπρόθεσμη λύση θεωρείται η υιοθέτηση προγράμματος κοινωνικής κατοικίας, ενώ βραχυπρόθεσμα προτείνεται η στοχευμένη παροχή επιδόματος στέγασης.