Μνήμη Πέτρου Κομματά – Ένας χρόνος από το θάνατο του

Στο μέσον το πορτραίρο του αντιδικτατορικού αγωνιστή Πέτρου Κομματά σε σύνθεση του καλλιτέχνη Γιάννη Λειβαθινού.

Ομιλία Γ. Μόσχου, μέλους του ΣΦΕ «Πέτρινα Χρόνια», στο 46^ο Δημοτικό Σχολείο Γηροκομειού την Κυριακή 29.3.2015

«Μαζευτήκαμε σήμερα εδώ για να τιμήσουμε τον  Πέτρο Κομματά που έφυγε από τη ζωή, κλείνοντας τον βιολογικό του κύκλο,  στα 83 του χρόνια, στις 31-3-2014 και πέρασε στο Πάνθεον των αγωνιστών της Ιστορίας του τόπου μας. Μία εγχάρακτη μαρμάρινη επιγραφή, ακουμπισμένη στην πλάκα του ταφικού μνημείου του, 4^ης Κατηγορίας, σηματοδοτεί το πέρασμά του από την ζωή, όπως ακριβώς το είχε ορίσει στην πολιτική του διαθήκη:

«Εδώ βρίσκεται ο Πέτρος Ιωάννου Κομματάς (“Κορωναίος”) που έφυγε από τη ζωή κλείνοντας το βιολογικό του κύκλο στις 31-03-2014».

Ο πατέρας του ερχόμενος πρόσφυγας στο Μονοδένδρι Πατρών, πριν περίπου εννέα δεκαετίες, από την Κορώνη, όπου είχε πρωτοεγκατασταθεί στην Ελλάδα, γέννησε  τον γιο του Πέτρο στις 21 Οκτώβρη του 1931 και του κληροδότησε το πατρικό προσωνύμιο, «ο Κορωναίος». Κατά κόσμον Πέτρος Κομματάς, έτσι ήταν γνωστός στη γύρα της μαναβικής!

Γιαυτό αν και έζησε ολόκληρη ζωή στην Πάτρα, ο αγωνιστής δεν έπαυε να νοιώθει αγάπη για το τότε παραλιακό χωριό που γεννήθηκε.

Η πρώτη του πολιτική δράση ξεκινά από την ένταξή του σε εφηβική ηλικία στην Δημοκρατική Σοσιαλιστική Νεολαία του Γ. Παπανδρέου στην Πάτρα. Λίγο μετά, όπως θυμάται ο συνομήλικός του και μέλος του ΔΣ της ίδιας Νεολαίας, Αντώνης Πριονάς, κάποιο πρωί γύρω στο 1951, «μας είπε εγώ φεύγω, πάω στην Αριστερά».

Προσπάθησαν να τον μεταπείσουν.  Όμως ο Πέτρος είχε ανοίξει τα δικά του φτερά και ο χώρος της Νεολαίας των τότε Παπανδρεϊκών του φάνηκε αρκετά ασφυκτικός, ιδιαίτερα όταν άρχισαν οι συζητήσεις για στροφή συντηρητική.

Άλλωστε η ΕΔΑ είχε εισβάλει στην πολιτική ζωή του τόπου με εκκωφαντικό θόρυβο. Εντάχθηκε εκεί, μέχρι το 1967, που η χούντα των δεξιών συνταγματαρχών έκοψε βίαια το νήμα της ομαλής εξέλιξης της πολιτικής ζωής και βρέθηκε ο Πέτρος –ο Ψηλός, όπως τον έλεγαν οι ασφαλίτες-  σε ηλικία 28 χρόνων στο ξερονήσι και στη φυλακή.

Ο Πέτρος με την πολυκύμαντη και αγωνιστική δράση του, καθιερώθηκε στα σκληρά χρόνια της προδικτατορικής Ελλάδας, τότε που οργίαζε το παρακράτος της ΕΡΕτζίδικης Δεξιάς, ως ο «Πέτρος ο ψηλός». Ξεπερνώντας τα δύο μέτρα σε ύψος, όπως ο ίδιος μου έχει πει σε ανύποπτο χρόνο, για το πανύψηλο οικογενειακό δένδρο των Κομματαίων, «ήταν δύσκολο να κρυφτώ κι έτσι το μάτι των ασφαλιτών έπεφτε αμέσως επάνω μου». Κι αυτό είχε τις άμεσες αρνητικές συνέπειες.

Στην συνέχεια μέσα από την δράση του στα κοινά, επάνω του έπεσε το μάτι όλης της Πάτρας! Έγινε αντιληπτό το πέρασμά του από το σύνολο της κοινωνίας, μηδέ εξαιρουμένων και αυτών που τον βρήκαν εμπόδιο σε όσα απεργάζονταν.

Καταξιωμένος πέρασε στο επόμενο στάδιο του βιολογικού του κύκλου.

«Σε όλη μου τη ζωή σεβάστικα την διαφορετηκότητα του κάθε ανθρώπου ως προς τις πολιτικές του πεπιθήσης, & το πολιτικό του πιστεύο…» ήταν η παρακαταθήκη που άφησε.

«Δε θέλω να μου σταυρόσουν & μου δέσουν τα χέρια…. Δεν θέλω να ακολουθήσουν την σωρό μου κλιρηκοί και να παραυρεθούν στην ταφή. Δε θέλω αποχαιρετισμούς προ της ταφής μου, από κόμματα, Αυτοδιοίκιση, μαζικούς φοροίς, ιδιότες» γράφει στην πολιτική του διαθήκη που είχε ξεκινήσει να συντάσσει στις 13-10-2004 και την ολοκλήρωσε στις 19 του επομένου μήνα, όπου και την ενεχείρισε στον δικηγόρο Β. Λαδά για να παραδοθεί στον γιο του Γιάννη μετά τον θάνατό του.

«Θέμα πρώτο. Τη θέλω να γίνυ οταν πλεον θα είμαι νεκρος. Να αναλαβη ένα γραφειο τελετών για την κυδεία μου. Η κυδεία μου, δέυτερης κατηγωρίας να είναι.

Να μεταφέρουν τη σωρό στο Νεκροτομείο-ψυγείο. Δεν θέλω να βάλουν επάνο μου λουλούδια, δεν θέλω να μου σταυρόσουν & μου δέσουν τα χέρια. Από κει που θα έχουν τη σωρό θέλω να με πάνε κατευθείας στο μνήμα».

«Κατά προτίμηση η ταφή να γύνει στη Αγια Λεξώτησα & εάν δεν είναι εφικτο οπου γη», γράφει ο εκλιπών με διάθεση διεθνιστική.

Ο Πέτρος Κομματάς σκεπασμένος με την ελληνική σημαία των «Πέτρινων Χρόνων» που πάνω της είχε κόκκινα αποτυπώματα της λέξης «ΟΧΙ», δέχθηκε την θώπευση  των βλεμμάτων, των φίλων και των συναγωνιστών, που βρέθηκαν στην στερνή ώρα για να του απευθύνουν το ύστατο χαίρε.

Η γενιά των Λαμπράκηδων και των νεολαίων της προδικτατορικής ΕΔΑ τον θυμάται, από τότε που ο Πέτρος Κομματάς, μαζί με τον αείμνηστο Κώστα Καρπή,  τον Κώστα Σόμπολα, τον Γιάννη Βελλόπουλο, έστησαν στην Πάτρα, την «Δημοκρατική Κίνηση Νέων  Γρηγόρης Λαμπράκης», αμέσως μετά την δολοφονία του ειρηνιστή γιατρού της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς, της ΕΔΑ, του Γρηγόρη Λαμπράκη, το Μάιο του 1963. 

Αλλά και από την νεώτερη γενιά, πολίτες σήμερα σε ώριμη που βρίσκονται πολιτικά σε άλλη θέση.

Ο Π. Κομματάς ήταν μέλος πολυμελούς οικογενείας. Στην απελευθέρωση τραυματίζεται από εκρηκτικό μηχανισμό τύπου στυλό και χάνει τα μισά δάκτυλα του ενός χεριού. Η Πολιτεία κατόπιν αυτού τον χαρακτηρίζει θύμα αμάχου πληθυσμού.

Ερχόμενος ο εμφύλιος τον βρίσκει να εργάζεται ως γυρολόγος μανάβης για την επιβίωση της φτωχής πατρικής οικογένειας. Χρόνος για σχολείο να μάθει γράμματα δεν του έμεινε. Κατά τις εκτελέσεις των αγωνιστών της Αντίστασης στο Γηροκομειό από το εμφυλιοπολεμικό κράτος, το 1949 βρίσκεται να παρακολουθεί κρυφά μία ακόμη ομαδική εκτέλεση στην θέση Σκοποβολή του Γηροκομειού, «συνήθη τόπο εκτελέσεων».

Πρόκειται για την εκτέλεση των «οκτώ», που πολύ αργότερα, στο 1974 εορτάζει την μνήμη των για πρώτη φορά συμμετέχοντας στην ομάδα του ΚΚΕ Εσωτ., που την διοργάνωσε. Στο 1995 μετά από έναν άτυπο εορτασμό συστήνεται με πρότασή του, η Τριμελής Επιτροπή Πρωτοβουλίας για την Ανέγερση Μνημείου Εκτελεσθέντων στο Γηροκομειό (Π. Κομματάς -  Κ. Κοκκοβίκας – Γ. Μόσχος) ενώ καθιερώνεται τον επόμενο χρόνο επισήμως η εορτή στη μνήμη των οκτώ, που οδήγησε στην ανέγερση του σχετικού μνημείου το 2010 από τον Δήμο Πατρέων.

Ο Πέτρος Κομματάς με το πέρας των πέτρινων χρόνων του Εμφυλίου, γίνεται ιδρυτικό μέλος της ΕΔΑ και ενεργός της δημοτικής ομάδας της το 1964 στον δήμο Πατρέων από κοινού με τους Ανδρέα Μαλλιώρη, Ζωή Κουρλαμπά, Παύλο Μαρινάκη.

Στο ξέσπασμα του πραξικοπήματος συλλαμβάνεται ανήμερα του Λαζάρου,  από τα όργανα των δικτατόρων και είναι μεταξύ των πρώτων 117 ΕΔΑϊτών της Πάτρας. Κακοποιείται από τον αξιωματικό της Αστυνομίας Αδαμόπουλο, τον οποίο με μήνυσή του καταδίκασε δικαστήριο της Πάτρας στην μεταπολίτευση επί βασανισμό κρατουμένου.  Τον Πέτρο Κομματά τον κλείνουν στο ΚΕΤχ, ενώ στην συνέχεια το απόγευμα της Κυριακής του Θωμά, 7-5-1967, με το οχηματαγωγό "Σύρος" οδηγείται μαζί με πολλούς άλλους αριστερούς κρατουμένους για διαμοιρασμό στα Γιούρα και στο Παρθένι Λέρου.

Στο Ρίον την φρουρά του αρματαγωγού αναλαμβάνει διμοιρία του ΚΕΤχ, της οποίας ηγούνταν ο λοχαγός Ράικος με τον μόνιμο αρχιλοχία Κωνστ. Καμπέρη, που ήσαν από αυτούς που επέβαλαν το πραξικόπημα στο ΚΕΤχ. Ιδιαίτερα ο δεύτερος ήταν από τους προβοκάτορες, που δημιουργούσαν επεισόδια στις συγκεντρώσεις της ΕΔΑ στην Πάτρα.

Με την απομάκρυνση του αρματαγωγού από την προβλήτα του Ρίου, ο λοχίας Καμπέρης ηγείται βασανιστηρίων στους κρατουμένους, μη εξαιρουμένου του Πέτρου Κομματά, τον οποίο έβγαλαν στο νησί της εξορίας από το αρματαγωγό πάνω σε κουβέρτα.

Η ειδοποίηση «Τηλεγράφημα» για τον τάδε κρατούμενο, προκειμένου να τον ανεβάσουν στο κατάστρωμα για βασανισμό, ξεκίνησε από τον Πέτρο Κομματά, συνεχίστηκε με τον συγχωρεμένο Γεράσιμο Μόσχο και κατέληξε σε απειλή ένοπλης επέμβασης του καπετάνιου, κατά της στρατιωτικής ομάδας, μετά από παρέμβαση και διαμαρτυρία του αείμνηστου Καλαβρυτινού αγωνιστή Τριαντάφυλλου Σελέχου.

Νέα ταλαιπωρία περιμένει τον αντιδικτατορικό αγωνιστή, όταν στις 21-10-1967 ομάδα του ΔΕΣ επισκέπτεται τους κρατουμένους στο Παρθένι Λέρου και τους ερωτά για τις συνθήκες διαβίωσής τους. Ο Πέτρος Κομματάς, παρουσία του κλιμακίου του ΔΕΣ, διαμαρτύρεται μαζί με τους συγκρατουμένους του φωνάζοντας στον διοικητή του στρατοπέδου «αίσχος» κ.α. και αυτό του στοιχίζει παραπομπή του μαζί με πέντε άλλους κρατουμένους στο στρατοδικείο Αθηνών και επιβολή εξάμηνης φυλάκισης, που διακόπτοντας τον εξορισμό του, την εκτίει στις φυλακές Αβέρωφ και Αίγινας.

Από το Παρθένι τάσσεται με το Γραφείο Εσωτερικού του ΚΚΕ, που δρα στην Ελλάδα και καταδικάζει ως διασπαστική την 12^η Ολομέλεια, ενώ επίσης μαζί με την Πατρινή αγωνίστρια Ζωή Κουρλαμπά, η οποία είναι συνεξόριστή του, καταδικάζουν την επέμβαση των Σοβιετικών την 20 Αυγούστου 1968 στην Τσεχοσλοβακία.

Απολύεται από την εξορία, απ’ το Παρθένι, λόγω ανηκέστου βλάβης στις 8-3-1970, ανήμερα του Λαζάρου. Τρεις ημέρες νωρίτερα, είχε στείλει φωτογραφία του «στην αδελφή του και στ’ ανίψια του».

Παντρεύεται την σύζυγό του, αείμνηστη πια, Λουκία και αποκτά ένα τέκνο, τον γιο του Γιάννη Κομματά, που διέπρεψε στο μπάσκετ.

Στην μεταπολίτευση μετέχει στην ίδρυση του ΚΚΕ Εσωτ., του οποίου εκλέγεται μέλος της ΝΕ Αχαΐας επί σειρά ετών και συμμετέχει στην ίδρυση της ΕΑΡ. Εκλέγεται δημοτικός σύμβουλος μαζί με την Ζωή Κουρλαμπά εκ μέρους του ΚΚΕ Εσωτ., μέχρι το 1986. Το 1994 και πάλι με συνεργασία στο ψηφοδέλτιο Καράβολα εκλέγεται σύμβουλος και αντιπρόεδρος του Δημ.  Συμβουλίου. Το 1989 γίνεται συνιδρυτής της Εταιρείας Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων, πρόγονου της υφισταμένης ΕΣΔΙΑ.

Στην συνέχεια συμμετέχει στην ίδρυση του Συλλόγου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων της περιόδου 1945-1974 «Πέτρινα Χρόνια», στον οποίο ήταν πρόεδρος μέχρι τον θάνατό του ενώ παράλληλα εκπροσωπούσε και την αντιστασιακή οργάνωση ΠΣΑΕΕΑ».

Τέλος με την αποχώρηση της ομάδας Κουβέλη από τον ΣΥΝ και την δημιουργία της ΔΗΜΑΡ, ο Πέτρος Κομματάς συμμετέχει μέχρι και τον θάνατό του, διατηρώντας φιλικές σχέσεις με τους συντρόφους του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο Πέτρος Κομματάς υπήρξε μέλος του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Παναγία η Γηροκομίτισσα και για αρκετά χρόνια πρόεδρος. 

Ο φίλος μας ο Πέτρος αθόρυβα ήρθε στη ζωή και απλά έφυγε. Να είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει… Και να τον θυμούνται οι δικοί του και εμείς που τον γνωρίσαμε από κοντά…».