"Οι δημοκράτες δεν θα έπρεπε να εκπλήσσονται από το γεγονός ότι ο Τσίπρας κάνει αυτό που προανήγγειλε. Τα ίδια τα γεγονότα κάνουν κατανοητή τη στάση του"


Του Theo Sommer(*)


Η νέα ελληνική κυβέρνηση και το Εurogroup οδηγούνται σε σύγκρουση. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας τηρεί τις υποσχέσεις του: θέλει να σταματήσει την πολιτική λιτότητας, ζητάει κούρεμα του χρέους και αρνείται να συνεργαστεί με την τρόικα.


Αυτό δεν πρέπει να εκπλήσσει. Οι ψηφοφόροι έδωσαν την εντολή για σύγκρουση και οι δημοκράτες δεν θα έπρεπε να εκπλήσσονται από το γεγονός ότι κάνει αυτό που προανήγγειλε. Αλλά και τα ίδια τα γεγονότα κάνουν εξάλλου κατανοητή τη στάση του.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι Έλληνες έχουν κάνει πολλά λάθη. Μπήκαν στο ευρώ με πλαστά στοιχεία, ενώ υποστηρίχτηκαν πάρα πολύ από την αμερικανική τράπεζα Goldman Sachs, η οποία και επικύρωσε την απάτη. Και μετά χρεώθηκαν χωρίς σύνεση στο εξωτερικό, ενώ και οι τράπεζες, οι οποίες τους δάνειζαν αλόγιστα, δεν έπαιξαν αξιέπαινο ρόλο.

Η επιβληθείσα στους Έλληνες λιτότητα απλώς χειροτέρεψε την κατάσταση. Η οικονομία συρρικνώθηκε κατά το ένα τέταρτο, η ανεργία ανέβηκε στο 25%, στους νέους στο 50% και το βουνό του χρέους από το 125% του ΑΕΠ στο 177%. Αν συνέβαιναν αυτά στη Γερμανία ο Bernd Lucke (πρόεδρος του κόμματος AfD), "Εναλλακτική για τη Γερμανία") θα ήταν προ πολλού καγκελάριος.
Κάνοντας μια ανασκόπηση δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς ότι η στρατηγική της τρόικας οδήγησε σε καταστροφική αποτυχία. Βέβαια, η Ευρωζώνη και το ΔΝΤ υπήρξαν ιδιαίτερα γενναιόδωροι: Δάνεισαν στους Έλληνες 226,7 δισ., αλλά από αυτά μόνο 16% το πήρε η κυβέρνηση, τα υπόλοιπα τα πήραν οι τράπεζες. Ταυτόχρονα, έπρεπε να περικοπούν οι δημόσιες δαπάνες κατά το ένα πέμπτο. Οι όροι της τρόικας είχαν επομένως ως συνέπεια τη δραματική μείωση του βιοτικού επιπέδου και της κοινωνικής προστασίας. Και έσπρωξαν εκατομμύρια στην πείνα.

Ανάκαμψη, όμως, δεν βλέπει κανείς πουθενά. Η τρόικα έπεφτε μονίμως έξω στους υπολογισμούς της, όπως είχε προϋπολογίσει ο Paul Krugman στους "Times της Νέας Υόρκης". Η τρόικα θεωρούσε ότι τα μέτρα που επέβαλε θα οδηγούσαν την οικονομία μετά από σύντομη ύφεση σε οικονομική ανάκαμψη. Μέχρι τότε θα αυξανόταν μεν η ανεργία κατά 15% αλλά μετά θα μειωνόταν γοργά. Καμία από αυτές τις προγνώσεις δεν επαληθεύθηκε. Όλα έγιναν χειρότερα.

Η πρόκληση από μόνη της δεν είναι πολιτική

Επομένως και τις τελευταίες προγνώσεις της τρόικας, ότι σύντομα θα αρχίσει η βελτίωση, αν η Αθήνα συνεχίσει το αυστηρό πρόγραμμα λιτότητας, δεν μπορεί κανείς να τις πιστέψει. Ο Τσίπρας πάντως δεν τις πιστεύει και γι' αυτό σταμάτησε τη συνεργασία. Αλλά αυτό δεν είναι και τραγικό, η εντολή που έχει η τρόικα έτσι κι αλλιώς λήγει τον Φεβρουάριο. Θα βρεθούν άλλες επιτροπές των δανειστών για να οριοθετήσουν τη μελλοντική πορεία.

Φυσικά και πρέπει η Ελλάδα να συνεχίσει να υλοποιεί τις μεταρρυθμίσεις. Αλλά δεν πρέπει να είναι μεταρρυθμίσεις οι οποίες εξωθούν μεγάλα τμήματα του ελληνκού λαού στην εξαθλίωση (και θα τους ωθήσουν στις επόμενες εκλογές στη νεο-φασιστκή Χρυσή Αυγή). Αντίθετα, η Ε.Ε. θα έπρεπε να υποστηρίξει τον Τσίπρα στον αγώνα του κατά του νεποτισμού, της φοροδιαφυγής και της γραφειοκρατίας. Η βοήθεια ανασυγκρότησης από το νέο πρόγραμμα επενδύσεων των Βρυξελλών πρέπει οπωσδήποτε να συμπληρώσει την επιμονή για την εξυγίανση του προϋπολογισμού.

Ένα περαιτέρω κούρεμα του χρέους δεν πρέπει να αποτελεί ταμπού. Όλο και περισσότεροι οικονομολόγοι είναι υπέρ - δεξιοί και αριστεροί. Η Ελλάδα δεν πρόκειται μάλλον ποτέ να μπορέσει να εξοφλήσει το χρέος της, σε αυτό συμφωνούν οι περισσότεροι. Επομένως με τη μερική διαγραφή δεν θα χάλαγε και ο κόσμος.

Ωφέλιμο θα ήταν, βέβαια, αν ο Τσίπρας και οι συνεργάτες του συνήθιζαν να διατυπώνουν τις απόψεις τους χωρίς υψηλούς τόνους, επιθετικότητα και υπεροπτική αυταρέσκεια. Η προκλητικότητα από μόνη της δεν είναι πολιτική. Η βούληση για συμβιβασμό πρέπει να επικρατήσει και στην Αθήνα, για να μην καταλήξει η ελληνική κρίση και στην κατάρρευση του ευρώ και -ποιος μπορεί να το αποκλείσει;- την διάλυση της Ε.Ε. Εκτός τούτου, αυτό δεν θα ήταν απλώς πράξη ευγένειας, αλλά και απόδειξη εξυπνάδας, δηλαδή να μη δαγκώνει κανείς το χέρι το οποίο τον τρέφει για κάποιο διάστημα. Ή, για να το πούμε αλλιώς: όποιος βρίσκεται σε βαθύ λάκο, πρέπει να σταματήσει να τον σκάβει.

(*) O Theo Sommer είναι πρώην αρχισυντάκτης και εκδότης της εφημερίδας (84 ετών σήμερα).