Στα Ενθέματα της Κυριακάτικης ΑΥΓΗΣ αύριο 4 του Μάη‏

Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis) και στο twitter: @enthemata

 Κείμενα των: Πολυμέρη Βόγλη, Στρατή Μπουρνάζου, Λόη Λαμπριανίδη, Όλγας Λαφαζάνη, Γιώργου Κουβίδη, Νικόλαου Ηλιού, Φαίδωνα Σόλωνα Καρυδάκη, Όλγας Μπαλαούρα, Στέφανου Δημητρίου, Νίκου Σαραντάκου, Θανάση Καλαφάτη, Γιώργου Σουβλή, Χρήστου Λάσκου

  Η πλατεία ήτανε άδεια… O Πολυμέρης Βόγλης παρατηρεί τις άδειες παλτείες και τα γεμάτα καφέ στις συγκεντρώσεις και σκέφτεται: «Η ελληνική κοινωνία σήμερα είναι εν πολλοίς ηττημένη και φοβισμένη. Το επιχείρημα ότι για την υποχώρηση ευθύνεται το πολιτικό υποκείμενο είναι μέχρις ενός σημείου βάσιμο, αλλά δεν επαρκεί για να εξηγήσει την κατάσταση. Η σχέση κοινωνίας και πολιτικού υποκειμένου είναι αμφίδρομη: όσο μια κοινωνία περιπίπτει σε αδράνεια, τα περιθώρια για το πολιτικό υποκείμενο στενεύουν. Και, πάντως, σε αυτό το έδαφος της αδράνειας αναπτύσσεται και η λογική της “ανάθεσης”».

Ασφάλεια ή ελευθερία; Ο Στρατής Μπουρνάζος γράφει με την ευκαιρία της σχετικής εκδήλωσης της Ανοιχτής Πόλης (Πέμπτη 8.5,19.30 στα Προπύλαια) πάνω στο ερώτημα «ασφάλεια ή ελευθερία»: «Η απάντηση μοιάζει προδιαγεγραμμένη: η Δεξιά με την ασφάλεια, η Αριστερά με την ελευθερία, και ο πολίτης διαλέγει ελευθέρως. Και ο πολίτης θα διαλέξει την πολύ συγκεκριμένη και αναγκαία “ασφάλεια”, αντί το άπιαστο πουλί που λέγεται “ελευθερία”. Τις πταίει; Μα, το ίδιο το ερώτημα. Αν πρέπει να αρνηθούμε έναν όρο,αυτός είναι ο διαζευκτικός σύνδεσμος. Να αρνηθούμε το “ή”, για να κερδίσουμε τα άλλα δύο: “και ελευθερία και ασφάλεια”, “και δικαιώματα και ασφάλεια” -- και ακόμα καλύτερα: “δικαιώματα, για να έχουμε ασφάλεια”».

Θεσσαλονίκη: για μια δυναμική πορεία προς τα εμπρός. Ο Λόης Λαμπριανίδης διαπιστώνει: «Η Θεσσαλονίκη δεν κατάφερε να αξιοποιήσει παραγωγικά τις μεγάλες δυνατότητες που άνοιξε η είσοδος των μεταναστών και η έξοδος ελληνικών επιχειρήσεων στα Βαλκάνια. Η συρρίκνωση της παραγωγικής της βάσης, η γενικότερη υποχώρηση της οικονομίας, και κυρίως η αύξηση της ανεργίας, δεν οδήγησαν σε συστηματική προσπάθεια για “φυγή προς τα εμπρός” μέσω νέων πρωτοβουλιών. Αντίθετα, κυριάρχησε ο συντηρητισμός σε οικονομικό επίπεδο: δηλαδή οι επιχειρήσεις ακολούθησαν «στρατηγική» φτηνού κόστους εργασίας που οδήγησε στην έλλειψη ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και στην περιορισμένη ζήτηση για επιστήμονες. Αλλά και συντηρητισμός σε πολιτικό/κοινωνικό επίπεδο: υπερεκπροσώπηση συντηρητικών απόψεων, μικρή ανοχή στο “Άλλο” κλπ.”. Kαι προτείνει λύσεις για το μέλλον.

Ιδιωτικοποιώντας τον έλεγχο της μετανάστευσης ή Business… as usual. Η Όλγα  Λαφαζάνη αναλύει την ανάθεση των κέντρων κράτησης μεταναστών σε ιδιώτες και τις συνέπειές της: Μεταξύ άλλων: «Η διαχείριση της καθημερινής ζωής ανθρώπων που βρίσκονται έγκλειστοι επ’ αόριστον από εταιρείες security σημαίνει, ταυτόχρονα, τη συσκότιση και μετάθεση της πολιτικής ευθύνης. Έτσι, για τη βίαιη καταστολή των εξεγέρσεων, για τα βασανιστήρια, την κακομεταχείριση, τις αυτοκτονίες εντός των κέντρων κράτησης δεν θα ευθύνεται πλέον το κράτος και οι φορείς του, αλλά οι εταιρείες φύλαξης αυτών των χώρων. Αυτή η πολιτική, στην ουσία, δεν αφορά το outsourcing της φύλαξης ή της σίτισης. Στην ουσία αφορά το outsourcing της πολιτικής και κοινωνικής ευθύνης επί των ζωών χιλιάδων ανθρώπων».

Η ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑ ΩΣ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ
 

1. Ασφαλείς και έξυπνες υποδομές για ανασφαλείς και καθυστερημένους πολίτες. Γράφει ο Γιώργος Κουβίδης:» Στις 9 του Μάη η Ελλάδα, προεδρεύουσα της Ε.Ε. (χορηγός της προεδρίας, η Audi) οργανώνει στο Ζάππειο ημερίδα για την οδική ασφάλεια με θέμα “Ασφαλείς και Έξυπνες Υποδομές”. Είναι η ίδια χώρα που διατηρεί όρια ταχύτητας 90 χλμ./ώρα σε δρόμους του αστικού ιστού (Λεωφόρος Συγγρού), που δεν θεωρεί σκόπιμο να κατασκευάσει έναν σύγχρονο ποδηλατόδρομο στον ίδιο δρόμο, που έχει μετατρέψει τους πεζόδρομους σε πάρκινγκ, που μεταθέτει μια δεκαετία την ολοκλήρωση μιας γραμμής μετρό (Θεσσαλονίκη) – σε όποιο σημείο κι αν την κοιτάξεις, σου δίνει ανάγλυφα την αιτιολογία γιατί κατέχει την πρωτοκαθεδρία σε θανάτους και τραυματισμούς από τροχαία εγκλήματα».

2. Οδική Ασφάλεια: σχέδια επί χάρτου. Γράφει ο Νικόλαος Ηλιού: «Ο καλοπροαίρετος πολίτης αναρωτιέται γιατί όλα αυτά τα σχέδια δεν απέδωσαν, το πρόβλημα της Οδικής Ασφάλειας παραμένει οξύ, και το πλήθος των θυμάτων από τα οδικά τροχαία δυστυχήματα είναι συγκρίσιμο με τα θύματα ενός διαρκούς ακήρυχτου πολέμου. Η απάντηση προκύπτει εύκολα, αν αναζητήσει κανείς τι ακολούθησε τα Στρατηγικά Σχέδια: δεν ακολούθησε τίποτα».

3. Οι πεζογέφυρες της Αθήνας. Γράφει ο Φαίδων Σόλων Καρυδάκης: «Στην Αθήνα υπάρχουν αρκετά δείγματα ατυχούς σχεδιασμού: πεζογέφυρες με ιδιαίτερα περιορισμένη, ακόμα και μηδενική, χρήση. […]. Όταν μια πεζογέφυρα υπάρχει και δεν χρησιμοποιείται, το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό: ο βαθμός επικινδυνότητας της διάβασης αυξάνεται κατακόρυφα, καθώς ο οδηγός θεωρεί αυτονόητη τη χρήση της γέφυρας από τους πεζούς. Επιπλέον, η γέφυρα, ως ιδιαίτερο αισθητικό στοιχείο –θετικό ή και αρνητικό– αποσπά την προσοχή του οδηγού, με άμεσο αποτέλεσμα τη μεγάλη αύξηση της επικινδυνότητας του σημείου για τους χρήστες των ισόπεδων διαβάσεων. Για συντελεί στην προστασία της ανθρώπινης ζωής, μια αστική πεζογέφυρα πρέπει να είναι ιδιαίτερα ελκυστική στον χρήστη, ώστε να την προτιμήσει σε σχέση με τις ισόπεδες διαβάσεις.

Το «καθεστώς» της γειτονιάς. Η Όλγα Μπαλαούρα, με αφετηρία την αναγγελία ανάπλασης της Πανεπιστημίου γράφει: «Ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για την πόλη που οργανώνεται γύρω από την αξία χρήσης και την αυτοδιαχείριση. Να μάθουμε από παραδείγματα αυτοδιαχείρισης και συμμετοχής, όχι με όρους αισθητικού πειραματισμού μιας κατ’ επίφαση συμμετοχής από ειδικούς, εκτός κοινωνίας (reactivate Athens). Μέσα από τα συμφραζόμενα του δημόσιου ελέγχου και του δημοκρατικού πολεοδομικού σχεδιασμού, με όρους παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης με στόχο την αναδιανομή της συσσωρευμένης υπεραξίας της πόλης».

Μια ασπόνδυλη Αριστερά; Ο Γιώργος Σουβλής και η Τάνια Τοφανίν θυμίζουν τον τίτλο που είχε χρησιμοποιήσει το 2009 ο Πέρρυ Άντερσον για τη μεταπολεμική ιταλική Αριστερά. Ανασκοπούν τις αλλαγές, έκτοτε, στο ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο, τη δυναμική της «Λίστας Τσίπρα» και εκθέτουν την άποψή τους για το πώς μπορεί να συνεχιστεί η θετική  δυναμική της: «Πρώτον,  είναι αναγκαίο να καταδείξει με σαφήνεια το ταξικό πρόσημο των ευρωπαϊκών αγώνων ενάντια στη λιτότητα […] Δεύτερον, να εγκαταλείψει οριστικά τον κενό --κοινωνικά-- περιεχομένου κυβερνητισμό και προσωποκεντρισμό […] Τέλος, να καταστήσει ουσιαστική τη συμμετοχή των κινημάτων στο εγχείρημα».

Το «ανοιχτό κόμμα» του Ευάγγελου Βενιζέλου. Το 2003 ο Ευάγγελος Βενιζέλος διατύπωνε τη θεωρία του «ανοιχτού κόμματος», ενός κόμμα ουσιωδώς δημοκρατικό, κόμμα της πολιτικής συμμετοχής. Σήμερα, γράφει ο Στέφανος Δημητρίου, «το ΠΑΣΟΚ κατέστη όντως «ανοικτό» κόμμα και, ως τέτοιο, μπορεί να συνεργάζεται με την ακροδεξιά ηγεσία της Ν.Δ. Ως «ανοικτό» κόμμα είναι και ευρύχωρο, και έτσι μπορεί να δέχεται τους καινούριους φίλους, που δεν έρχονται ποτέ με άδεια χέρια, γιατί ξέρουν ότι η κυβέρνησή τους εξαρτάται από την ευρυχωρία αυτού του «ανοικτού» κόμματος. Η κυβερνώσα Άκρα Δεξιά τιμά έργω και το συγκυβερνών «ανοικτό» κόμμα και τους ολιγάρχες των ΜΜΕ. Έτσι, και ο Σαμαράς υιοθέτησε την ιδέα του «ανοικτού» κόμματος. Πού αλλού, άλλωστε, θα φιλοξενούσε τόσους και τέτοιους ακροδεξιούς φίλους και αδελφούς;». 

Η πόλη, το άστυ, ο δήμος. Ο Νίκος Σαραντάκος, στη μόνιμη στήλη του «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία», γράφει για τις λέξεις της πόλης, με αφορμή τις δημοτικές εκλογές: «Σε δυο Κυριακές από σήμερα θα εκλέξουμε δημοτικές και περιφερειακές αρχές, οπότε το σημερινό σημείωμα θα είναι αφιερωμένο σε μερικές από τις λέξεις της πόλης, και ειδικότερα της Αθήνας. Η ίδια η λέξη πόλη, έρχεται από τα αρχαία ελληνικά, όπου ήταν πόλις, υπήρχε όμως και εναλλακτικός πανάρχαιος τύπος, πτόλις, που θα τον θυμόμαστε ίσως από το “Τροίης ιερόν πτολίεθρον” στην αρχή της Οδύσσειας. Η αρχική σημασία της λέξης πρέπει να ήταν το φρούριο, ο οχυρωμένος τόπος, η ακρόπολη. Στη συνέχεια, στην κλασική αρχαιότητα η λέξη δήλωνε μια πολιτική και θρησκευτική κοινότητα, μια κοινότητα κατοίκων, σε αντίθεση με τη λέξη “άστυ”, επίσης πανάρχαια, που δήλωνε την πόλη ως οικιστική μονάδα».

Θοδώρα Καλαφάτη, μορφή πολύτιμη και αρχετυπική. O Θανάσης Καλαφάτης αποχαιρετά τη μητέρα του, που μας άφησε πριν λίγες ημέρες, σε ηλικία 102 ετών: «Ύστερα μπήκες στην ορφάνια και στη μαθητεία-βιοπάλη, ασκώντας το επάγγελμα της κορδελιάστρας. Η Πάτρα, εκεί που έμαθες τη δουλειά και πρωτοεργάστηκες, ήταν ένα τόπος όπου δέθηκε τ’ ατσάλι, ανάμεσα στους φτωχούς κι εργατικούς ανθρώπους, στο σωματείο των τσαγκαράδων, με τους αγώνες τους στα τέλη της δεκαετίας του ’20, τους ανθρώπους που αναζητούσαν ένα καλύτερο αύριο μέσα απ’ τους δύσκολους δρόμους του Οκτώβρη και της χριστιανικής ισοπολιτείας. Ύστερα ήρθες ξανά στη Λευκάδα, νέα και όμορφη σ’ εκείνα τα δύσκολα χρόνια των αρχών της δεκαετίας του ’30, στις απεργίες για την επιβίωση και τα όνειρα, αυτά που σ’ έφεραν κοντά και στον πατέρα μας».

Κρίση και αριστερή πολιτική.  Προδημοσίευση από το καινούργιο βιβλίο του Χρήστου Λάσκου, που κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις νήσος και το RedNotebook: «Πρώτον, μια ταξική ματιά: η προσπάθεια να διαγνωστούν οι κοινωνικές –και κοινωνικά συγκρουσιακές– διαστάσεις των εξελίξεων, οι οποίες σχεδόν πάντοτε στον κυρίαρχο, αλλά και σε ανταγωνιστικούς λόγους, εμφανίζονται με ποικίλους τρόπους μεταμφιεσμένες, σε βαθμό που να γίνονται αγνώριστες. […] Δεύτερον –και αλληλένδετο–, μια διεθνιστική ματιά: η ιδέα πως τα κοινά προβλήματα των εργαζόμενων του κόσμου απαιτούν κοινές προσπάθειες και κοινές λύσεις. Ο διεθνισμός δεν είναι συμπλήρωμα, αλλά καταστατικό, ιδρυτικό στοιχείο κάθε χειραφετητικού εγχειρήματος, άρα και κάθε αριστερού πολιτικού οργανισμού. Είναι βάσει των αρχών αυτών που θεωρώ ότι τα δημοφιλή σχήματα περί κατοχής, αποικίας, ξένων επικυρίαρχων και δωσίλογων μερκελιστών αστοχούν ολοκληρωτικά και πρέπει, επί ποινή ζοφερών καταλήξεων, να αντικατασταθούν από τα άλλα, τα αντίπαλα».