H ανάπλαση της πλατείας και η ηθική αμεριμνησία της Θεσσαλονίκης

Του ΟΜΗΡΟΥ ΤΑΧΜΑΖΙΔΗ

Η αυθύπνωση: Το εγχείρημα της ανάπλασης της πλατείας Ελευθερίας στην Θεσσαλονίκη συνοδεύεται από μια «υπόκωφη» αντιπαράθεση γύρω από ένα αποσιωπημένο ζήτημα της σύγχρονης ιστορίας της βορειοελλαδικής μεγαλούπολης: ένα ακόμη ανοιχτό πεδίο  πολιτικής και ιδεολογικής σύγκρουσης ενόψει των δημοτικών εκλογών – όλα δείχνουν όμως ότι για μια ακόμη φορά θα αποσιωποιηθούν τα σημαντικότερα. 

Έχω, κατά καιρούς, ασχοληθεί με το ζήτημα: δε θα επαναλάβω θέσεις και απόψεις μου για τη σχέση των κατοίκων  της σημερινής Θεσσαλονίκης με παλαιότερες  περιόδους της ιστορίας της – η συνθήκη της διαρκούς αυθύπνωσης των πολιτών της αναφορικά με τα αντιφατικά στοιχεία του ιστορικού παρελθόντος της πόλης τους είναι απογοητευτική. [Ενδεικτικά βλ. τo άρθρo στο Διαδίκτυο: Όμηρος Ταχμαζίδης, Η Θεσσαλονίκη της ιστορίας και της παραπλάνησης]

Η ανακοίνωση: Ενδεικτική για τη μόνιμη σχετικοποίηση του Ολοκαυτώματος στο πλαίσιο της δημόσιας συζήτησης γύρω από τη σχεδιαζόμενη ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας  είναι η ανακοίνωση της αρμόδιας Κριτικής Επιτροπής : “Η Κριτική Επιτροπή συνοψίζοντας τα συμπεράσματά της, επισήμανε ορισμένα βασικά στοιχεία, που χαρακτηρίζουν το βαθμό ανταπόκρισης των συμμετοχών στην επίτευξη των στοιχείων του Διαγωνισμού:

*Κατατέθηκαν ενδιαφέρουσες προτάσεις με ισχυρό εννοιολογικό υπόβαθρο, που ανταποκρίνονται και αναδεικνύουν τον ιδιαίτερο συμβολισμό της θέσης, οι οποίες ωστόσο απαιτούν περαιτέρω συνθετική επεξεργασία.

*Ορισμένες προτάσεις αντιμετωπίζουν τη χωρική υπόσταση της μνήμης του διωγμού των Εβραίων κατοίκων της πόλης με συνθετότερες λύσεις πέραν της απλής μετακίνησης του υπάρχοντος γλυπτού.

*Η επιδίωξη εμπλουτισμού της πόλης με νέο χώρο πρασίνου οδήγησε συχνότερα στη διαμόρφωση κήπου ή άλσους, αντί της αστικής πλατείας.

*Η επιθυμία διαμόρφωσης ενδιαφέροντος αστικού χώρου και αποφυγής μονότονων και απλοϊκών λύσεων, σε συνδυασμό πολλές φορές με την προσπάθεια ανάδειξης των ιστορικών στοιχείων του τόπου, καθώς και την ενσωμάτωση υδάτινων επιφανειών και χώρων πρασίνου οδήγησε σε ορισμένες συμμετοχές στην αντιμετώπιση της πλατείας με διαφορετικά χαρακτηριστικά.

*Σε ικανό αριθμό προτάσεων, οι οποίες δεν προκρίθηκαν, χρησιμοποιήθηκαν έντονες νοητικές ή υλικές γεωμετρικές χαράξεις, διαμορφώσεις και κατασκευές πέρα της κλίμακας της διαθέσιμης επιφάνειας και χαρακτηριστικές έως ακραίες παρεμβάσεις στο κρηπίδωμα, επιδιώκοντας μια λειτουργική σχέση της πλατείας με τη θάλασσα» - το Ολοκαύτωμα υποβιβάζεται σε διωγμό ακόμη και από ανθρώπους της πολιτικής κουλτούρας ενός Δημήτρη Φατούρου.

Ο συγκεκριμένος τύπος σχετικοποίησης του Ολοκαυτώματος είναι ο πιο χαρακτηριστικός και πλήττει την ενική μοναδικότητα του στον πυρήνα της. [Βλ. για την ενική μοναδικότητα του Ολοκαυτώματος και το πρόβλημα του αντισημιτισμού τα άρθρα στο Διαδίκτυο: Όμηρος Ταχμαζίδης, Το Ολοκαύτωμα, τα ολοκαυτώματα και το όνειδος του υπαρκτού ελληνισμού, Όμηρος Ταχμαζίδης, Το Ολοκαύτωμα, η συγνώμη και ο πολιτικός καιροσκοπισμός, Όμηρος Ταχμαζίδης,Το Ολοκαύτωμα και ο αντισημιτισμός της «σταλινικής» Αριστεράς, Όμηρος Ταχμαζίδης, Το κακό αυθυπνωτίζεται και ο αντισημιτισμός αυτοεπιβεβαιώνεται, Όμηρος Ταχμαζίδης, Κρυφός και φανερός αντισημιτισμός, Όμηρος Ταχμαζίδης, Πολιτική ολιγωρία και ανάδυση της απανθρωπίας, Όμηρος Ταχμαζίδης, Ο κοινός μας παρονομαστής με το «κακό»]

Η απογοήτευση: Νεαρός συμπολίτης εβραϊκού θρησκεύματος μου εκμυστηρεύτηκε κάποια στιγμή την απογοήτευσή του όταν έμαθε ότι είχα σπουδάσει  στην Γερμανία: χάρηκε όταν με άκουσε σε δημόσια συζήτηση να αναπτύσσω τις θέσεις μου για το Ολοκαύτωμα θεωρώντας ότι υπάρχουν και Θεσσαλονικιοί με παρόμοιες απόψεις – στη συνέχεια όταν έμαθε για τις σπουδές μου στην Γερμανία απομειώθηκε ο πρώτος ενθουσιασμός. Από άλλες πηγές και άλλο περιβάλλον προερχόταν η επιχειρηματολογία μου: σε καμία περίπτωση δεν πήγαζε από το περιβάλλον της Θεσσαλονίκης – και αυτό ήταν πράγματι ένας πολύ σοβαρός λόγος για απογοήτευση.

Η δημοσιογράφος: Αφορμή για να επανέλθω στο ζήτημα είναι ένα άρθρο της Ξένιας Κουναλάκη στην εφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» (21-11-2013) με τον τίτλο «Οι Εβραίοι και η θάλασσα» και που αφορά στην ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας και στο Ολοκαύτωμα : “Στις περισσότερες παρεμβάσεις απουσίασε οποιαδήποτε αναφορά στο ούτως ή άλλως πολύπαθο μνημείο του Ολοκαυτώματος, που έχει γίνει κάτι σαν τον Επιτάφιο, αφού περιφέρεται από δω κι από κει. Αντ΄ αυτού προκρίθηκε η ιδέα μιας πλατείας γενικής ιστορικής μνήμης, που όλα τα σφάζει όλα τα μαχαιρώνει. Τους Νεότουρκους, τον Βενιζέλο, τον Θερμαϊκό κ.λπ.. Καλύτερα περί ανέμων και υδάτων, παρά να έρθει στην επιφάνεια το στίγμα” – η δημοσιογράφος της αθηναϊκής συντηρητικής εφημερίδας έχει και αυτή πίσω της «γερμανικό» παρελθόν και προφανώς και ανάλογες πολιτικές και ηθικές ευαισθησίες για το συγκεκριμένο μαζικό έγκλημα.

Η άρνηση: Στην πλατεία Ελευθερίας θριαμβεύει προς στιγμή η αρχιτεκτονική της ιστορικής αμνησίας και της ηθικής αμεριμνησίας: η ιδιόλεκτος της Κριτικής Επιτροπής απλώς εξωραΐζει την ηθική αναπηρία  όλων εκείνων που σχεδιάζουν αναπλάσεις στη βάση της σχετικοποίησης ή και ιστορικής εκμηδένισης του Ολοκαυτώματος – η άρνηση του εγκλήματος των εγκλημάτων εμφανίζεται  στις διάφορες προτάσεις ανάπλασης της πλατείας συμβολικά ως απουσία ή υποβάθμισή του στο δημόσιο χώρο.

Σημείωση: Η απεργία των εργαζομένων στην Coca Cola 3 E συνεχίζεται για πεντηκοστή τρίτη (53) ημέρα. Οι δρόμοι της Θεσσαλονίκης έχουν γεμίσει από νέες αφίσες με βασικό σύνθημα «ΚΟΚΚΙΝΗ ΚΑΡΤΑ στα προϊόντα Κόκα Κόλα, Φάντα, Αμίτα»: Οι απεργοί αναφέρονται σε εκατό (100) χιλιάδες αφίσες  που τύπωσε για λογαριασμό του Σωματείου η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ) και οι οποίες θα κολληθούν, εκτός από την Θεσσαλονίκη, σε όλες τις πόλεις της Βόρειας Ελλάδας – το ενδιαφέρον είναι ότι μετά τις πρώτες αφισοκολλήσεις διάφορα «συνεργεία αγνώστων» προχωρούν σε συστηματικό σχίσιμο των αφισών, κάτι που συνέβη σε περιορισμένη έκταση και με τις πρώτες αφίσες των απεργών. Ποιος έχει συμφέρον από παρόμοια «συνεργεία αγνώστων» που περιφέρονται σαν τους κλέφτες στα απόμερα σημεία των δρόμων και σχίζουν τις αφίσες των απεργών; Ποιος χρηματοδοτεί αυτή την αθλιότητα;