Στα «Ενθέματα» στο κυριακάτικο φύλλο ΑΥΓΗΣ της 27ης Οκτωβρίου 20013

(που κυκλοφορεί εκτάκτως σήμερα Σάββατο 26 Οκτωβρίου)

Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis) και στο twitter: @enthemata

Κείμενα των: Άγκνες Χέλερ, Μαρίκας Φραγκάκη, Κωστή Παπαϊωάννου, Γιάννη Χαμηλάκη, Πιέρ Μασερέ, Ελένης Πορτάλιου, Ρογήρου

Η δίκη του Άιχμαν συνεχίζεται. Η «κοινοτοπία του κακού» και ο ναζισμός. Καθώς στην τωρινή συγκυρία η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου αποκτά αναπόφευκτα νέο αντιφασιστικό περιεχόμενο, δημοσιεύουμε σήμερα ένα κείμενο της γνωστής ουγγαρέζας φιλοσόφου Άγκνες Χέλερ, που αναφέρεται στο κλασικό θέμα της «κοινοτοπίας του κακού» – συνεχίζοντας την προβληματική της Χάννα Άρεντ, και διαφωνώντας μαζί της: «Στο ορατό μέλλον, η δίκη  του Άιχμαν θα συνεχίζεται διαρκώς. Τίποτα δεν επαναλαμβάνεται όπως είχε συμβεί, όμως --για να χρησιμοποιήσω τη γλώσσα

της θεολογίας-- η πηγή  της δύναμης του κακού είναι ίδια με εκείνη του καλού. Αυτό καμιά πρόοδος δεν πρόκειται να το αλλάξει. Δεν μπορούμε να εξοβελίσουμε από τον κόσμο μας τους Άιχμαν --που είναι πολλοί--, μπορούμε όμως να τους απομονώσουμε». (μετάφραση από τα ουγγρικά: Θανάσης Βακαλιός).

Από τον «αυταρχικό κρατισμό» στον «αυταρχικό νεοφιλελευθερισμό». Ξαναδιαβάζοντας τον Πουλαντζά. Η Μαρίκα Φραγκάκη μας θυμίζει την έννοια του «αυταρχικού κρατισμού» του Ν. Πουλαντζά και εξετάζει κατά πόσον μπορεί να μας είναι χρήσιμη να εφαρμοστεί στην παρούσα φάση του νεοφιλελευθερισμού, και ειδικά στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα «καθαρά χέρια» της Χρυσής Αυγής. Συνέντευξη. Ο Κωστής Παπαϊωάννου, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του ανθρώπου, με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του βιβλίου του Τα «καθαρά χέρια» της Χρυσής Αυγής. Εφαρμογές ναζιστικής καθαρότητας (εκδ. Μεταίχμιο), μιλάει για την «ιατροποινική καταστολή», τη διάχυση του νεοναζισμού, τον εκφασισμό κράτους και κοινωνίας, το σχολείο, τον σύγχρονο αντιφασισμό: Λέει, μεταξύ άλλων: «Οι χρυσαυγίτες ασκήθηκαν στο ναζιστικό και το κοινό έγκλημα, για συντομία στο ναζιστικό κοινό έγκλημα, με υψηλές επιδόσεις.[…]. Θα έλεγα πως σε τίποτα δεν διαφοροποιούνται από τις κλασικές μεθόδους ναζιστικής επέκτασης, αν εξαιρέσουμε πως εδώ έχουμε εντονότερη τη διάσταση “Βalkan Μafia” που προσιδιάζει, ας πούμε, στην εγκληματική ιδιόλεκτο του Αρκάν στη Σερβία. […]. Η πολιτική και κοινωνική εξουδετέρωση της Χ.Α. περνάει μέσα από την ίδια τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και το κράτος πρόνοιας. Όλα αυτά όμως είναι ανεπαρκή μεγέθη εσχάτως. Το στοίχημα της δημοκρατίας είναι σήμερα πιο δύσκολο από ποτέ».

Μνήμη Γιώργου Χ. Χουρμουζιάδη (1932-2013). Η ποιητική του χώματος. Ο Γιάννης Χαμηλάκης αποχαιρετά τον αρχαιολόγο Γ. Χουρμουζιάδη, μια ξεχωριστή μορφή, τόσο λόγω του επιστημονικού του έργου, όσο και λόγω της στάσης του και της μέριμνάς του η αρχαιολογία να ξεφύγει από τα στεγανά και την ιδιόλεκτο της επιστημονικής κοινότητας: «Μια έγνοια και ένας πόθος ασίγαστος  διαπερνά [το έργο του Χουρμουζιάδη]: να μιλήσουμε για όλα, να επικοινωνήσουμε, και μεταξύ μας και με τους «άλλους», ιδίως μ’ αυτούς που δεν πέρασαν ποτέ την πόρτα του αρχαιολογικού μουσείου, να διαφωνήσουμε, ακόμα και να συγκρουστούμε, να πειραματιστούμε, να μάθουμε απ’ την κοινωνική και πολιτική θεωρία, αλλά ταυτόχρονα να θέσουμε υπό κριτικό και αναστοχαστικό έλεγχο τα πάντα, από τα θέσφατα των μεγαλόσχημων της αρχαιολογίας μέχρι τη ρητορεία της πολιτικής αλλά και ακαδημαϊκής εξουσίας. Όμως αυτό το αίτημα της ζωής και της δράσης του Χουρμουζιάδη παραμένει ακόμα, παρά ορισμένες θετικές κινήσεις, ανεκπλήρωτο».

Φουκώ και Μαρξ. Με το έργο Φουκώ και Μαρξ του Πιερ Μασερέ ξεκινάν τη διαδρομή τους στον εκδοτικό χώρο και στον χώρο των ιδεών οι εκδόσεις Εκτός Γραμμής, ένα νέο μη κερδοσκοπικό, πολιτικό και θεωρητικό εγχείρημα που επιδιώκει, όπως λένε οι συντελεστές του, να εκδώσει «βιβλία για τη σύγχρονη πολιτική, θεωρητική, ιστορική και πολιτιστική αναζήτηση και δράση των καταπιεσμένων τάξεων και της Αριστεράς». Δημοσιεύουμε σήμερα ένα μικρό απόσπασμα από τον Επίλογο του Μασερέ: «Χωρίς να χρειάζεται να επιλέξουμε ανάμεσα στην υπόθεση ενός Φουκώ (ακόμη) μαρξιστή και στην υπόθεση ενός Μαρξ (ήδη) φουκωικού, η συνάντηση ανάμεσα σε αυτούς τους δύο αναλυτές του σύγχρονου καθεστώτος της κοινωνικότητας έχει πραγματοποιηθεί. Από αυτή τη συνάντηση προκύπτει μια νέα αντίληψη για την εξουσία, την αυθεντία και το υποκείμενο, ικανή να αποτελέσει βάση μεταγενέστερων αναλύσεων».

Μεταξουργείο, Κεραμεικός, Βοτανικός: Ιστορικές συνοικίες με μέλλον. Η Ελένη Πορτάλιου γράφει για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον τριών  ιστορικών συνοικιών στο κέντρο της Αθήνας: «Οι συνοικίες του Μεταξουργείου, του Κεραμεικού, και του Βοτανικού έχουν σημαντική χωρική και κοινωνική ταυτότητα, που διαμορφώθηκε διαχρονικά μέσα στην ιστορία. Διαθέτουν όλες τις προϋποθέσεις οικονομικής, παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης καθώς και ανάπλασης του δημόσιου και ιδιωτικού χώρου, στο πλαίσιο ενός συνολικού σχεδίου που θα απαντά στα σημερινά προβλήματα επιβίωσης και τον μαρασμό της καθημερινής ζωής στην πόλη λόγω των μνημονιακών πολιτικών».

Ψάχνοντας για μάγισσες στον Μεσαίωνα. Η ισχύς των στερεοτύπων. Οι μάγισσες και το κυνήγι τους στα μεσαιωνικά χρόνια είναι ένα από τα πιο γνωστά στερεότυπα, που επανέρχονται κάθε τόσο στον δημόσιο λόγο.  Ο Ρογήρος ερευνά τις πηγές και μας υποδεικνύει ότι η πραγματικότητα είναι διαφορετική: «Μερικές παράγραφοι σε ένα σύγγραμμα εκκλησιαστικού δικαίου των αρχών του 9ου αιώνα, όπου ο τότε επίσκοπος Ραιτίας προτείνει την επιβολή ατιμωτικών ποινών (χωρίς, πάντως, να μνημονεύει ρητώς τη θανατική ποινή) σε όσους ασχολούνται με τη μαγεία και μαγγανεία. Στοργικές συμβουλές για την καθοδήγηση των παραπλανημένων αυτών ψυχών από τον ηγούμενο Ρηγίνο της Πρυμ, περίπου έναν αιώνα αργότερα. Κανένα ίχνος διωγμών, δικών και καταδικών! Είναι προφανές ότι η μαγεία ως κοινωνικό φαινόμενο δεν απασχόλησε ιδιαίτερα την κοινωνία του Μεσαίωνα».