Μνημονιακή... συνηγορία ο κατά Σαββόπουλον «Πλούτος»

Του ΛΕΑΝΔΡΟΥ ΠΟΛΕΝΑΚΗ

               (Από avgi.gr)

Η Αθηναϊκή Δημοκρατία έπεσε και από τα δικά της λάθη, αλλά όχι αποκλειστικά από αυτά. ΄Εχουμε πολλές φορές την τάση να ξεχνάμε ότι αντιμετώπιζε τη θηριώδη αντίδραση της ολιγαρχικής παράταξης, που δεν το έβαζε με τίποτα κάτω, που ήθελε οπωσδήποτε να ξανακερδίσει τα χαμένα της προνόμια και που δεν έπαψε ούτε μια στιγμή να την υπονομεύει φανερά ή κρυφά. Ένας από τους κύριους υπεύθυνους γι' αυτή τη μεροληπτική άποψή μας της Ιστορίας... είναι και ο Αριστοφάνης. Συντηρητικός μεν, αλλά όχι αντιδραστικός, ούτε «φασίστας» με τη σημερινή έννοια του όρου.

Το κύριο ζήτημα είναι να δούμε πώς μας μιλούν τα έργα του θεατρικά. Ποια είναι η «φαεινή ιδέα» τους που μπορεί σήμερα ακόμα να στηρίξει μια παράσταση.

Ο «Πλούτος» γράφεται μετά την ήττα της Αθήνας, οφειλόμενη και στα δικά της τεράστια λάθη, αλλά όχι μόνο σε αυτά. Γράφεται ίσως στη διάρκεια της στυγνής, στυγνότατης τυραννίας των «τριάκοντα», που «έθυσαν και απώλεσαν» και που ήταν επίσης ένας παράδεισος ρεμούλας και διαπλοκής. Παίζεται μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, που βρήκε μια Αθήνα εξουθενωμένη, πάμπτωχη και πεινασμένη, με την αγροτική παραγωγή εντελώς κατεστραμμένη, με τη βιοτεχνία της το ίδιο, με το χρήμα να έχει μεταναστεύσει στην αλλοδαπή (ίσως και στη διάρκεια της τυραννίας των «τριάκοντα»), με τον χρυσό περσικό δαρεικό να έχει εκτοπίσει την αργυρή αθηναϊκή δραχμή, με τα μεταλλεία του Λαυρίου κλειστά λόγω απόδρασης των δούλων κ.λπ. Κυρίως μια Αθήνα διχασμένη, και σε τεράστια σύγχυση για το «ποιος φταίει». Αν θέλεις, άρα, να μεταφέρεις τον «Πλούτο» στη δική μας εποχή... κράτα σημειώσεις.

Ελλάδα του 20ού προς 21ο αιώνα: δικτατορία του Μεταξά, πόλεμος, κατοχή και εμφύλιος, ψυχροπολεμική περίοδος, νέα δικτατορία και πτώση της, αποκατάσταση της δημοκρατίας, μεταπολίτευση. Εδώ ας σταθούμε, που θα έλεγε κι ο Καβάφης. Ο «Πλούτος» είναι η ήττα της τότε μεταπολίτευσης και η επιστροφή της παλιάς πολιτικής, με το ίδιο ρούχο φορεμένο ανάποδα! Η κάθαρση που δεν τολμήσαμε να κάνουμε, το ψέμα της καθολικής αντίστασης πάνω στο οποίο στηρίξαμε το μέλλον μας, και το άλλο μεγάλο ψέμα, της συνεχούς οικονομικής ανάπτυξης που κάποιοι σπεύσαμε να υιοθετήσουμε (βλ. Συνθήκη του Μάαστριχτ) κ.ά.

Ο αριστοφανικός «Πλούτος» μπορεί να είναι εξίσου ένας εξόριστος πολιτικός που επιστρέφει απ' το Παρίσι δηλώνοντας: «Έκανα ώς σήμερα κακές παρέες, μα δείτε με πόσο έχω αλλάξει!» Ή ένας άλλος, που θα μείνει γνωστός στην Ιστορία για το: «δώσ' τα όλα». Ή ένας τρίτος για το: «χρήματα υπάρχουν». Αδιάφορο ποιος ακριβώς. Πρόκειται για μια κωμωδία όπου τα κοστούμια κάνουν κατάληψη στους ανθρώπους! Εκεί επικεντρώνεται το ζήτημα και έτσι πρέπει να τη δούμε, ως τραγική φάρσα. Ο Πλούτος δεν είναι κατά κανένα τρόπο συνηγορία υπέρ της λιτότητας, όπως δεν είναι υπέρ του ανεξέλεγκτου πλουτισμού. Πουθενά δεν λέει «μαζί τα φάγαμε», όπως υπαινίσσεται ο διασκευαστής στην πρόσθετη παράβαση. 

Δεν έχει καν παράβαση, ούτε μας μιλά για «έντιμο πενία». Πού τη βρήκε; Δεν υπάρχει αντιαριστοφανικότερη σύλληψη από αυτήν. Ο Αριστοφάνης «ζει» κυριολεκτικά με τις μυρωδιές της αγοράς και με το θέαμα της αφθονίας. Δεν ανασαίνει χωρίς αυτά. Δες το πανηγυρικό τέλος όλων των έργων του, αλλά και ολόκληρους τους «Αχαρνής». Πώς λοιπόν, τον στριμώχνεις, τον βιάζεις και τον φέρνεις στα δικά σου ιδεολογικά μέτρα και σταθμά, να συνηγορεί υπερ λιτότητας και Μνημονίων; Μας κάνεις κήρυγμα; Με συγκεκριμένες μάλιστα αναφορές σε δρώντα πολιτικά πρόσωπα; Ο ποιητής δεν ανήκει σε κάποιους, σε όλους μας ανήκει. Και πονάει για την κατάντια της πόλης του.

Κατά τα άλλα, η παράσταση του Διονύση Σαββόπουλου (μεταφραστής, σκηνοθέτης, μουσικός) στην Επίδαυρο είναι αισθητικά καλή και δουλεμένη, διασκεδαστική, με την ωραία του -πάντα- μουσική και τα τραγούδια, με τα εξαιρετικά καλόγουστα κοστούμια - σκηνικά του Άγγελου Μέντη και της Μαρίας Ηλία, με τη χορογραφία του Ερμή Μαλκότση και με ένα επιτελείο πολύ καλών ηθοποιών που την «πήραν στην πλάτη» τους. Ένας υποκριτικά ωραίος Μάκης Παπαδημητρίου (Πλούτος) και δίπλα του οι Χρήστος Λούλης, Νίκος Κουρής, Σπύρος Τσεκούρας, Αμαλία Μουτούση, Πέτρος Γεωργοπάλης, Θανάσης Βλαβιανός, Ηλίας Μελέτης, Ευριπίδης Λασκαρίδης, Ορέστης Καρύδας, Ερμής Μαλκότσης, Πάρις Θωμόπουλος. Με δεκαοκταμελή χορό. Show man (άγγελος - εξάγγελος), ο Διονύσης Σαββόπουλος.