Το Ολοκαύτωμα και ο αντισημιτισμός της «σταλινικής» Αριστεράς

Του ΟΜΗΡΟΥ ΤΑΧΜΑΖΙΔΗ

Η ευθύνη: Η ευκολία με την οποία αποδίδει η οργανική διανόηση της σταλινικής και (μετα)σταλινικής Αριστεράς την άνοδο του νατσιστικού φαινομένου στην Ελλάδα σε αποκλειστικώς οικονομικά αίτια δεν είναι άδολη: ούτως επιχειρείται να συγκαλυφθούν οι πολιτικές ευθύνες και η υπαρκτή συμβολή της Αριστεράς στη διατήρηση των αντισημιτικών στερεοτύπων και τη συντήρηση του αντισημιτικού μίσους στην ελληνική κοινωνία – ο λανθάνων ή φανερός αντισημιτισμός της Αριστεράς κινιόταν και κινείται πίσω από το παραπέτασμα μιας αντιιμπεριαλιστικής ρητορείας και ενός καιροσκοπικού φιλοαραβισμού.

Αντισημιτικός αντιιμπεριαλισμός: Το παλαιστινιακό ζήτημα και οι εξάρσεις βίας στην περιοχή, η πολύ συχνά απαράδεκτη και σκληρή στάση των Ισραηλινών απέναντι στους Άραβες, και, κυρίως, το γεγονός ότι το Ισραήλ συγκαταλέγονταν – και εξακολουθεί να συγκαταλέγεται- στο στρατόπεδο των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων ήταν μόνιμες αφορμές για αντισημιτικά ξεσπάσματα στον αριστερό τύπο: ένα μέρος της αντισημιτικής πολιτικής κουλτούρας της Αριστεράς. Και τούτη επιβεβαίωνε από άλλη κατεύθυνση και με άλλες προθέσεις τον διάχυτο στην ελληνική κοινωνία αντισημιτισμό: η συμβολή της στην ενίσχυση του φαινομένου του αντισημιτισμού από την εποχή της μεταπολίτευσης και δώθε υπήρξε σημαντική – ο «φιλοαραβισμός» της ήταν πρωτίστως αντισημιτικός και δευτερευόντως διεθνιστικός και αντιιμπεριαλιστικός.

Η Αριστερά ήταν – εξακολουθεί να είναι;- δέσμια της τρέχουσας λαϊκής αντισημιτικής ιδεολογίας. Ο αντισημιτισμός της είχε ως άξονα του το Ισραήλ και την πολιτική του: η πιο έκδηλη και ανήθικη μορφή αντισημιτισμού σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η ταύτιση του ισραηλινού κράτους με τον χιτλερισμό και τη «βαρβαρότητά» του.

Τα διανοητικά «άλματα», οι γενικεύσεις και απλουστεύσεις επιστρατεύονταν κάθε φορά για να κατακεραυνωθεί η πολιτική του Ισραήλ απέναντι στους Παλαιστινίους: και δεν ήταν στο στόχαστρο οι κυβερνώντες, αλλά οι… «Εβραίοι» – οι οποίοι δεν εγκαλούνταν μόνο για τις όποιες πράξεις «τους», αλλά ταυτιζόταν ακόμη και με τους «χιτλερικούς». Παρουσιάζονταν ως ένας λαός, ο οποίος δεν ήθελε να μάθει από την ιστορία του: πολλές φορές, μάλιστα, συμπεριφέρονταν  (κατά τους «αυτόκλητους εισαγγελείς») ακόμη πιο σκληρά και πιο απάνθρωπα από τους χθεσινούς διώκτες τους – σε τελική ανάλυση οι «Εβραίοι» ήταν χειρότεροι και από τους χιτλερικούς. Τούτο το μοτίβο εμφανίζεται και σε λογοτεχνικά κείμενα ακόμη και σε συνάρτηση με το Ολοκαύτωμα, όπως στην περίπτωση του μυθιστορήματος του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Ουζερί Τσιτσάνης», [βλ.το άρθρο: Όμηρος Ταχμαζίδης, Το υβρίδιο της «κεντροαριστεράς» και οι λόγιοι υποστηρικτές του] και αποτελεί σαφέστατη ένδειξη της ελλιπούς ενημέρωσης γύρω από τη συγκεκριμένη προβληματική.

Η «ποίηση»: Στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης», όργανο το ΚΚΕ, διαβάζουμε στη στήλη «έμμετρος Ρίζος» (Πέμπτη 1 Ιουλίου 1982, σ. 11) το ακόλουθο «ποίημα» με τον τίτλο «Γενοκτονία» κάποιου συνεργάτη με το ψευδώνυμο «Ο παλιός»: «Των Εθνών η κοινωνία δε λησμόνησε ως τώρα τη ναζιστική μανία, τ΄ Άουσβιτς και τα Νταχάου κι όλους τους κρανίου τόπους/ που τ΄ ανθρωποειδή του Χίτλερ εξοντώναν τους/ανθρώπους. /Όμως αρκετοί από κείνους πούχουν ζωντανοί απομείνει από τους κρανίου τόπους φέρνουνε βαριά ευθύνη/ γιατί στη ρατσιστική υστερία πρόσθεσαν και την δική τους τη φρικτή την εμπειρία/ κι έφτιαξαν στο Ισραήλ/ τα νέα τέκνα της Ραχήλ/ αγριώτερα απ΄ του Χίτλερ τ’  ανθρωπόμορφα θηρία/ κι έτσι μ΄ άγχος κι αγωνία των εθνών η κοινωνία/ έντρομη των Παλαιστινίων βλέπει τη γενοκτονία».

Εάν σ΄ αυτό το «ποίημα» - δεν κρίνεται η λογοτεχνική του ποιότητα – ταυτίζονται με απροκάλυπτο τρόπο οι Ισραηλινοί, «τα τέκνα της Ραχήλ» με τα «ανθρωπόμορφα θηρία» του Χίτλερ, μάλιστα τα υπερβαίνουν εφόσον είναι «αγριώτερα» - σε άλλο ποίημα, το οποίο δημοσιεύει ο «Ριζοσπάστης» την επόμενη ημέρα (Παρασκευή 2 Ιουλίου 1982, σ. 4) και φέρει τον τίτλο «Παλαιστινιακό αίμα» και είναι ενυπόγραφο (υπογράφει κάποιος Λευτέρης Κανέλλης) δεν ανεβαίνει απλώς ο αντιιμπεριαλιστικός φενακισμένος αντισημιτικός οίστρος, αλλά αναδεύεται και ένα κράμα εθνικισμού και ανορθολογισμού, το οποίο στις μέρες μας συγκροτεί το mainstream της ποικίλης αντισημιτικής εθνικιστικής ιδεολογίας.

Ο κομμουνιστικός «Ριζοσπάστης» δε διστάζει ακόμη και να δημοσιεύσει το «ποίημα» ενός «ελληνοφρενούς» αντισημίτη «συντρόφου»:

«Το πιάνο της γηραιάς Εβραίας/ παίζει Μπετόβεν στη Χάιφα/ Συχαίνομαι τα φακιδιασμένα σου χέρια/ με τη φλεβίτιδα./ Ακόμα και ο Χίτλερ, δε μας είναι/ τόσο πολύ μισητός/και περνώ στην έρημο της Ιουδαίας./Απάνω στις πλάκες με τις δέκα εντολές της Γουώλ Στρητ/την Εβραιούρα και τις θρησκείες της/ Σήμερα και για πάντα, σας αποστρέφεται/ ο ξανθός Απόλλωνας/περιμένετε το δυνατό του χτύπημα/μ΄ ολάνοιχτο χέρι./Κι ο Άρης ο Έλληνας, σκούζοντας θα στηθεί/ στο κάστρο της Ιερουσαλήμ/ φωνάζοντας τους εθελοντές της γης/ να στρώσουν τις φακίδες στα μουσαμαδένια σας μούτρα/ Τεφρή αδιαφορία/κελεμπία της άμμου/ γκρίζος Βεδουΐνος από άργιλο του Κουβέιτ/δροσίζεται κάτω απ΄ το «αιρκοντίσιον»./ Ο Λίβας κρέμασε τη μασέλα της Σαουδικής Αραβίας./ Στο Ιράν κάτω απ΄ τα φρύδια του Χομεϊνί/ γέρασε η επανάσταση,/ κρατώντας σα βρέφος το νησί του Καρκ/ κατουρημένο πετρέλαια/ τάνκερς του μάρκαϋλαντ!/ φορτώστε το παλαιστινιακό αίμα/ τα «διεθνή νομίσματα» γυρεύουν «νομίσματα». / Η καπιταλιστική έρημος διψά για το παλαιστινιακό αίμα./ Ο ιμπεριαλισμός μεταγγίζει στις φλέβες του/ το αίμα της Βυρητού/ που χλωμιάζει ώρα την ώρα/ θα πεθάνει κάτω απ΄ τον πορτοκαλί ουρανό των βομβαρδισμών./ Θα την σπαράξουν τα σκυλιά του Μπεγκίν/με το ματωμένο τους ρύγχος./ Μην αφήσετε να πεθάνει το παλαιστινιακό έθνος/Στείλτε τους εθελοντές σας ΤΩΡΑ στη Βηρυτό/ Εγώ μιλώ με την Απολλωνιακή Έπαρση/ της τίμιας χώρας μου./ Σιωνιστές με τους στριγκλιάρηδες προφήτες/ ο Φοίβος θα σας θάψει κάτω απ΄ την άμμο/με μια και μονάχη διεθνιστική γροθιά./ Στείλτε τους εθελοντές σας ΤΩΡΑ στη Βηρυτό./ Με το ξανθό χαμόγελο του Φοίβου/ θα ψοφήσει η Βίβλος και τα Ευαγγέλια/ ολόκληρος ο σιωνισμός και το εβραίικο ψέμα. / Στείλτε τους εθελοντές σας ΤΩΡΑ στη Βυρηττό».

Η ιδεολογία: Το «ποίημα» στον κομμουνιστικό «Ριζοσπάστη» του 1982  θα ημπορούσε να φιλοξενηθεί χωρίς κανένα εμπόδιο σε οποιοδήποτε ακροδεξιό ή πούρο νατσιστικό έντυπο της σημερινής εποχής: η φρασεολογία του προαναγγέλλει αυτό το οποίο θα εκδηλωθεί αργότερα ως ξεχωριστό ιδεολογικό φαινόμενο: «αρχαίος ελληνισμός» εναντίον ιουδαϊσμού και χριστιανισμού – και δεν είναι μόνο οι γραφικοί «Δωδεκαθεϊστές», αλλά μια ευρεία γκάμα μισογραμματισμένων οι οποίοι επιτίθενται κατά του χριστιανισμού με αντισημιτικά επιχειρήματα.

Το συγκεκριμένο ποίημα δεν είναι η μοναδική περίπτωση παρόμοιας αντισημιτικής ιδεοληψίας στο χώρο της πολιτικής Αριστεράς: ο αντισημιτισμός της είναι ένα φαινόμενο στο οποίο δεν έχει δοθεί η προσήκουσα σημασία, ούτε από τους ίδιους τους «αριστερούς», αλλά ούτε και από τους φιλελεύθερους αντιπάλους τους  - η ελληνική κοινωνία στο σύνολό της αποφεύγει συστηματικά να συζητήσει παρόμοια θέματα. Αλλά το φαινόμενο διαπερνάει τις κομματικές και πολιτικές διακρίσεις: ποτίζει διαρκώς την κοινωνική συνείδηση με το δηλητήριό του – η εμφάνιση νατσιστικής οργάνωσης στη Βουλή οφείλεται και σε  τούτη τη δηλητηρίαση των συνειδήσεων.

Η ιδεολογία, υπό την έννοια της λανθάνουσας συνείδησης, διαχέεται σε όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής και «υγραίνει» τους τόπους της: δεν υπάρχουν στεγανά, όταν δεν υπάρχει κριτικός λόγος και διάλογος. Ο αντισημιτισμός του «Ριζοσπάστη» είναι απόρροια της έλλειψης δημοκρατικής και διαλογικής δημοσίας κουλτούρας στο συγκεκριμένο πολιτικό χώρο και στα έντυπά του:  στα αμέσως επόμενα φύλλα δεν υπήρξε καμία αντίδραση, κάποια κριτική στο «ποίημα» – ακόμη και εάν υποθέσουμε ότι υπήρξαν κάποιες αντιδράσεις  αποσιωπήθηκαν, για το «καλό» του κόμματος. Συνηθισμένη ιστορία. Η περίπτωση του «Ριζοσπάστη» δεν είναι η μοναδική. Ο «αντιιμπεριαλισμός των ηλιθίων», για να χρησιμοποιήσω την έκφραση του Βρετανού «αριστερού» Stewart Hall,  έχει πολλές εκδοχές στην ελληνική περίπτωση.

Η ποίηση: Το φαινόμενο δεν αφορά αποκλειστικώς τη σταλινική Αριστερά και τη «διανόησή» της, αλλά φαίνεται ότι είναι διάχυτο στην ελληνική κοινωνία και απαντάται και στον αστικό πνευματικό κόσμο. Είναι εκπληκτική η ομοιότητα του «ποιήματος» του «συντρόφου» στον «Ριζοσπάστη» με ένα ποίημα του Γιώργου Βαφόπουλου με τον τίτλο: «Αφορμή για ελεγείο σε μια μαύρη κοτσίδα» - «Γιατί τα φαντάσματα της παλιάς γενοκτονίας,/ που όλοι πιστεύαμε ότι είχαν εξαφανιστεί/οριστικά στης Ιστορίας τα κοιμητήρια,/ξαναφανήκαν στης Βηρυτού τους δρόμους,/μ΄ ένα εντελώς καινούργιο τώρα προσωπείο,/αντάξιο εκείνου, που φορούσαν τότε/ οι ένοχοι του Δικαστηρίου της Νυρεμβέργης».

Το κράτος του Ισραήλ στο ρόλο του «αιώνιου Εβραίου»: η  αντισημιτική θεώρηση δε διστάζει να ταυτίσει τα θύματα του Ολοκαυτώματος με τους  οργανωτές του – ο Γιώργος Βαφόπουλος επέλεξε το «ισοδύναμο» μιας δεύτερης ελεγείας, οι σταλινικοί αντιιμπεριαλιστές το «ισοδύναμο» της συμπαράστασης προς τους Παλαιστινίους. Πίσω από τις λέξεις  διακρίνεται το στερεότυπο του    «Εβραίου», ο οποίος δε λέει να μάθει από τα παθήματά του: το επόμενο βήμα προς το «καταλυτικό» και «ακλόνητο» συμπέρασμα γίνεται αβίαστα- «κάτι ήξερε ο Χίτλερ»!

Τα θύματα «δικάζονται» εκ νέου και καταδικάζονται: η ποινή τους αφορά την ιστορική εξομοίωσή τους  με τους θύτες - πρόκειται  για την πιο ύπουλη μορφή άρνησης του Ολοκαυτώματος. Η «ενική μοναδικότητά» του υποβαθμίζεται σε ιστορική κοινοτοπία: με την κυνική επίκληση της βίαιης πολιτικής του Ισραήλ – οι «εισαγγελείς» της Αριστεράς προσπαθούν να εξαπατήσουν τον ίδιο τους τον εαυτό φορώντας τη στολή παραλλαγής του αντιιμπεριαλισμού, αλλά ο λόγος τους είναι αντισημιτικός πέρα ως πέρα.