Ποτέ ξανά Άουσβιτς!

Προ των βαγονιών του θανάτου, που οδηγούν κατ' ευθείαν στα κρεματόρια.

Tου ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΤΡΑΝΟΥ(*)

 (Από το www.avgi.gr)

 Με κεντρικό σύνθημα "δεν έχουμε άλλη επιλογή, παρά να προσαρμόσουμε τις ελπίδες και τις ικανότητές μας στην ελεύθερη αγορά", το νεοφιλελεύθερο τέρας, όπως το αποκαλεί ο Henry Giroux, θέλει να καταλύσει την έννοια του κοινού καλού και του δημόσιου συμφέροντος. Για να αποφευχθεί το τραγικό αυτό σενάριο, ο Giroux προτείνει οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι θα είναι από τους πρώτους που θα πληρώσουν το τίμημα της επέλασης των ασύδοτων αγορών, να αναπτύξουν μια νέα παιδαγωγική και πολιτική γλώσσα που θα αντιμετωπίζει τις σοβαρές αυτές προκλήσεις και θα αποτελέσει τη βάση για μια ευρύτερη πολιτική θεωρία που θα αντιπαλέψει τον νεοφιλελευθερισμό.

 Ο κοινός τόπος των στοχαστών  της  αποκαλούμενης Κριτικής Παιδαγωγικής, Henry Giroux, Stanley Aronowitz και Peter McLaren αλλά και του Βραζιλιάνου παιδαγωγού των καταπιεσμένων Paulo Freire, περιλαμβάνει μια διευρυμένη έννοια του πολιτικού λόγου ως λόγου ο οποίος θεωρεί τους δασκάλους και τους καθηγητές ως δημόσιους διανοούμενους.

Αντίθετα, ο κατεστημένος λόγος για  την εκπαίδευση εδώ και δεκαετίες προσπαθεί να αμβλύνει τη σημασία των πιο σημαντικών σύγχρονων πολιτικών γεγονότων, του αντιφασιστικού αλλά και του αντιδικτατορικού αγώνα περιλαμβανομένων, και εσκεμμένα παραγνωρίζει το απλό γεγονός πως το επιτακτικότερο παιδαγωγικό καθήκον σήμερα είναι η εφαρμογή στην πράξη των αρχών της Κριτικής Παιδαγωγικής που βοηθούν τόσο τους εκπαιδευτικούς όσο και τους μαθητές να αποκτήσουν κριτική κοινωνική συνείδηση, μέσα από την κατανόηση των αιτιών, του κοινωνικού πλαισίου και της ιδεολογίας που διαμορφώνουν τις ζωές τους.

Φέτος συμπληρώνονται, στις 30 Οκτωβρίου, 66 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τα ναζιστικά στρατεύματα Κατοχής. Η πόλη δεν απελευθερώθηκε απλώς αλλά σώθηκε στην κυριολεξία από τον EΛAΣ., καθώς οι δυνάμεις των ναζί που αποχωρούσαν ετοιμάζονταν να ανατινάξουν τις βασικές υποδομές της πόλης μας, όπως το λιμάνι, την ηλεκτρική εταιρεία και το υδραγωγείο.

Η απάνθρωπη κατοχή της πόλης από τους Ναζί και τους δωσίλογους συνεργάτες τους, δεν κόστισε μόνο πάνω από 1.300 εκτελέσεις πατριωτών, εκατοντάδες άλλους νεκρούς από τα βασανιστήρια των κατακτητών, την πείνα, τις κακουχίες, το κρύο, την ανέχεια αλλά τελικά αφάνισε οριστικά στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης  το ένα τρίτο των κατοίκων της πόλης -το σύνολο σχεδόν της εβραϊκής της κοινότητας.

Όπως γράφει το 1960 ο Τέοντορ Αντόρνο στο εξαιρετικά επίκαιρο σήμερα δοκίμιό του, Η Εκπαίδευση μετά το Άουσβιτς, «κάθε συζήτηση γύρω από τα ιδεώδη της Εκπαίδευσης είναι τετριμμένη και ασυνεπής συγκρινόμενη με αυτό το μοναδικό ιδεώδες: ποτέ ξανά Άουσβιτς! Το Άουσβιτς υπήρξε η βαρβαρότητα που όλη η Εκπαίδευση αντιμάχεται και η βαρβαρότητα αυτή συνεχίζει να μας απειλεί όσο οι βασικές συνθήκες που ευνόησαν αυτή την υποτροπή εξακολουθούν, σε μεγάλο βαθμό, να μην έχουν αλλάξει. Αυτός είναι ο καθολικός τρόμος. Η κοινωνική πίεση που το προκάλεσε όμως εξακολουθεί να υφίσταται, αν και ο κίνδυνος παραμένει αόρατος στις μέρες μας. Ωθεί τους ανθρώπους στο ανείπωτο, το οποίο αποκορυφώθηκε σε παγκόσμια–ιστορική κλίμακα στο Άουσβιτς».

Παιδιά σκεκετωμένα του Άουσβιτς, που επέζησαν.

 Η πολύπλευρη και σύνθετη προσέγγιση του Ολοκαυτώματος, μέσα στο σχολείο, η αναζήτηση και ερμηνεία παραγόντων που προσδιορίζουν τη μοναδικότητά του, η ανάδειξη της δομικής του σχέσης με την ιδεολογία του εθνικοσοσιαλισμού και ιδιαίτερα, με τον αντισημιτισμό και τον ρατσισμό, αλλά και η διερεύνηση των ιδεολογικών αφετηριών από τις οποίες εκκινούν οι αμφισβητήσεις του τραγικά μοναδικού αυτού ιστορικού γεγονότος, είναι  σήμερα περισσότερο αναγκαίες από ποτέ.

Προς αυτή την κατεύθυνση της Κριτικής Παιδαγωγικής και με την ευκαιρία του εορτασμού του ΟΧΙ και του ηρωικού αντιφασιστικού αγώνα του 1940-44, το Δ.Σ. της Γ΄ΕΛΜΕ-Θ εξασφάλισε από τη Δημοτική Τηλεόραση ΤV100 και προσφέρει στα σχολεία τηλεοπτικό υλικό-DVD, καθώς και κείμενα που μπορούν να συμβάλλουν στην ανάδειξη της ιστορίας και των επίκαιρων «μαθημάτων» του αντιφασιστικού αγώνα. Γιατί, όπως τονίζει ο Αντόρνο, στο ίδιο δοκίμιο «πρέπει κανείς να γνωρίζει τους μηχανισμούς που καθιστούν τους ανθρώπους ικανούς για τέτοιες πράξεις και να μοχθήσει ξυπνώντας την κοινή συνείδηση γύρω από αυτούς τους μηχανισμούς, ώστε να αποτρέψει τους ανθρώπους από το να γίνουν κάποτε ξανά έτσι».

_____________________

(*) Ο Τρ. Τρανός είναι εκπαιδευτικός, πρόεδρος Γ' ΕΛΜΕ-Θ.