Έφυγε ο Κρητικός Ν. Κοκοβλής: Φυσιογνωμία της Αντίστασης στο νησί

Νίκος Κοκοβλής: Ο αγωνίστης της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφυλίου

Ένας από τους τελευταίους αντάρτες

του Εμφυλίου πολέμου

Μια σεμνή μορφή της Αριστεράς, από τους τελευταίους επιζώντες αντάρτες του ΕΛΑΣ, του Δημοκρατικού Στρατού αλλά και της ιδιόρρυθμης επιβίωσης του "αντάρτικου" στα κρητικά βουνά το '50, ο Νίκος Κοκοβλής πέθανε σε ηλικία 92 χρόνων το βράδυ του περασμένου Σαββάτου. Ο άνθρωπος που δίνοντας αγώνες μέχρι το τέλος της ζωής του τίμησε την Αριστερά και χάρισε το παράδειγμά του στις νεότερες γενιές. Η κηδεία του έγινε χθες το μεσημέρι στον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδας στο Βαμβακόπουλο Χανίων.

Ο Νίκος Κοκοβλής γεννήθηκε στη Μικρά Ασία και στα δύο του χρόνια εγκαταστάθηκε στα Χανιά. Φεύγει για σπουδές στην Αθήνα και, εν μέσω Κατοχής, οργανώνεται στους φοιτητικούς πυρήνες αντίστασης. Τον Ιούνιο του '41 κατεβαίνει στα Χανιά και συνδέεται με το ΚΚΕ. Ως στέλεχος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ πλέον συνεχίζει την αντιστασιακή δράση του και μετά την απελευθέρωση εκλέγεται γραμματέας του εργατικού κέντρου της πόλης. Τον Οκτώβρη του '46 συλλαμβάνεται αλλά αφήνεται ελεύθερος ύστερα από τις δυναμικές κινητοποιήσεις των εργατών.

Στην παρανομία περνάει το 1947, ανεβαίνει στο βουνό και με απόφαση της γενικής συνέλευσης των ανταρτών αναλαμβάνει γραμματέας της νομαρχιακής επιτροπής. Εκεί γνωρίστηκε και με τη μετέπειτα σύζυγό του, την επίσης αγωνίστρια της Αριστεράς, Αργυρώ Κοκοβλή.

Το 1949 τερματίζεται ο ένοπλος αγώνας και μαζί με την Αργυρώ Κοκοβλή αναλαμβάνουν υπεύθυνοι των παράνομων οργανώσεων του νομού. Ο Νίκος και η Αργυρώ Κοκοβλή παραμένουν επικηρυγμένοι και καταδιώκονται 16 ολόκληρα χρόνια, μέχρι το 1962. Το 1962 καταφέρνουν να δραπετεύσουν στο εξωτερικό με ακόμα τέσσερις συντρόφους τους ύστερα από εντολή της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Ύστερα από έξι μήνες φτάνουν στη Σοβιετική Ένωση και ζουν εκεί 14 χρόνια. Εκεί σπουδάζουν και αποκτούν τον γιο τους, Γιώργο.

Όμως ο Νίκος Κοκοβλής ούτε αποτραβήχτηκε από τις εξελίξεις για την Αριστερά στην Ελλάδα ούτε και σταμάτησε να αγωνίζεται ακόμα και από μακριά. Όπως γράφει, "η κατάσταση εδώ πολύ απέχει από τη νέα, ανώτερη, πραγματικά ανθρώπινη κοινωνία που φανταστήκαμε". Αυτή η μάχη συνείδησης του ανθρώπου που αγωνίστηκε για τις ιδέες της Αριστεράς και της μαρξιστικής παράδοσης τον οδηγεί το 1968 να συνταχθεί με τον αγώνα για την κομμουνιστική ανανέωση μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ Εσωτερικού, με αποτέλεσμα νέες διώξεις.

Επαναπατρίζεται το 1976 και ως στέλεχος του ΚΚΕ Εσωτερικού πια στην Αθήνα δίνει νέους αγώνες για την Αριστερά με το βλέμμα πάντα στραμμένο στην ενότητα. Στη συνέχεια μαζί με την Αργυρώ Κοκοβλή εντάχθηκε στην ΑΚΟΑ, στον Συνασπισμό και στον ΣΥΡΙΖΑ.

Όπως αναφέρει η ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ Χανίων, ο Νίκος Κοκοβλής "αγωνίστηκε με πάθος για να μείνουν ζωντανές και να παραδοθούν ακέραιες στις επόμενες γενιές οι μνήμες και οι αξίες της Αντίστασης, οι αγώνες και οι εμπειρίες της Αριστεράς, τα οράματά της. Να αποδοθούν χωρίς παραχαράξεις τα ιστορικά στοιχεία της ταραγμένης περιόδου που έζησε". Ανακοίνωση για τον Νίκο Κοκοβλή εξέδωσε και η Κεντρική Πολιτική Επιτροπή του Συνασπισμού. "Ο Νίκος και η Αργυρώ δεν λύγισαν, δεν φοβήθηκαν, δεν συμβιβάστηκαν, δεν νικήθηκαν ποτέ. Είχαν πάντα την ικανότητα να συλλαμβάνουν τα μηνύματα της εποχής τους, γι' αυτό και δεν δίστασαν να κάνουν τις προσωπικές τους υπερβάσεις υπηρετώντας τις απόψεις της Ανανεωτικής Αριστεράς αγωνιζόμενοι για τον σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο. Υπήρξαν 'η επανάσταση μέσα στην ίδια την επανάσταση'".

Ο στωικός, συγκροτημένος και διεισδυτικός λόγος του συντρόφου Νίκου υπήρξε πάντα ένα άκουσμα που μας έκανε πιο σίγουρους για την ένταξή μας στην Αριστερά”.

Στο ίδιο κλίμα και η ανακοίνωση της ΑΚΟΑ, που αποχαιρέτησε τον μεγάλο μαχητή της Αριστεράς με συγκίνηση και δίνοντας υπόσχεση για νέους αγώνες “Σύντροφε Νίκο, σε ευχαριστούμε, αλλά δεν σε πενθούμε. Βαδίζουμε μόνο στον δρόμο σου όπως σου πρέπει. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει”.

“Άλλος δρόμος δεν υπήρχε”

“Άλλος δρόμος δεν υπήρχε” πραγματικά για τον μεγάλο αγωνιστή της Αριστεράς. Από την Εθνική Αντίσταση στη Σοβιετική Ένωση και πάλι πίσω στα Χανιά. Όπως αναφέρει και στο ομότιτλο βιβλίο που έγραψε μαζί με τη σύζυγό του Αργυρώ: "Καταθέτοντας τις προσωπικές μας μαρτυρίες προσπαθήσαμε να συμβάλουμε στην κατανόηση της ιστορικής αλήθειας γύρω από τη ματωμένη και δύσκολη πορεία του αριστερού κινήματος. Χιλιάδες Έλληνες -μαζί κι εμείς- έβαλαν υποθήκη τα νιάτα τους, τη ζωή τους στην προοπτική μιας κοινωνίας με ειρήνη, δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, ανθρωπιά. Και μπορεί το όραμά μας αυτό να μην βρήκε έως τώρα δικαίωση και παραμένει όραμα. Ωστόσο μια τέτοια κοινωνία είναι όχι μόνο εφικτή αλλά και αναγκαία. Συνεχίζει να αποτελεί τη μοναδική ελπίδα για την πορεία της ανθρωπότητας”. Με αφορμή το βιβλίο η ζωή του Νίκου Κοκοβλή γυρίστηκε σε ντοκιμαντέρ πριν από μερικά χρόνια από τον Σταύρο Ψυλλάκη.

Σήμερα η μνήμη του αγωνιστή της Αριστεράς δεν εγκαταλείπει, όπως ούτε κι εκείνος έκανε όλα αυτά τα χρόνια. Είναι ο άνθρωπος που διάλεξε μέσα από την Αριστερά να δώσει όλες τις μάχες που μπορούσε και αποτελεί αναμφισβήτητα σύμβολο μιας κοινωνίας που ίσως να μην υπάρχει, αλλά που μας εμπνέει να αγωνιστούμε για να τη φέρουμε.

Με τη βεβαιότητα πως η σημερινή κατάσταση είναι σκληρή, πως η αδικία είναι ξεκάθαρη και πως η εξαθλίωση μας αγγίζει όσο ποτέ ξανά, ο Νίκος Κοκοβλής μας θυμίζει το πιο απλό πράγμα: Πηγαίνοντας πίσω στη δική του ιστορία, όταν και πάλι η αδικία και η εξαθλίωση ήταν καθημερινότητα, σε μια συγκυρία σκληρή όσο κι ο πόλεμος, βλέπουμε πως οι μεγάλες μάχες δεν χάνονται ποτέ. Πως οι κοινωνίες αλλάζουν μέσα από συνεχείς αγώνες. Πως η Αριστερά είναι επίκαιρη με τον πιο εμφατικό τρόπο και τέλος ότι, αν κάτι έχει αφήσει πίσω ο Νίκος Κοκοβλής, είναι ο δρόμος που δείχνει το πάθος για τον ίδιο τον αγώνα. Γιατί όπως έλεγε κι εκείνος: “Άλλος δρόμος δεν υπήρχε”.

Όλγα Στέφου (από την ΑΥΓΗ)