Δεκαπενταύγουστος: Μικρό Πάσχα του Καλοκαιριού αύριο

Μονή Γηροκομειού, προπολεμικά. Αριστερά τα κελιά των μοναχών.

Πλήθη πιστών συρρέουν για να προσκυνήσουν στο Γηροκομειό Πατρών

        Το Μικρό Πάσχα του καλοκαιριού αύριο και όλοι οι ναοί στις πόλεις, στα χωριά, στους οικισμούς αλλά και στα ξωκλήσια ετοιμάζονται για τη μεγάλη ημέρα.

     Δεκαπενταύγουστος. Στην περιοχή μας, επίκεντρο των θρησκευτικών εκδηλώσεων είναι το μοναστήρι του Γηροκομειού.

Παραμονή σήμερα ετελέσθη η πρωινή Θεία Λειτουργία, ενώ στις 6.30 το απόγευμα ο Μικρός Εσπερινός της εορτής και Παράκληση στη Μεγαλόχαρη και έγινε η έξοδος της θαυματουργού εικόνας της Παναγίας Γηροκομίτισσας. Το όνομα αυτής ελήφθη εκ του γεγονότος, όπως λένε παλιοί Γηροκομίτες, ότι όσοι γέροντες ήσαν άρρωστοι μεταφέρονταν από τους οικείους τους στο μοναστήρι της Παναγίας και εκεί, λόγω του υγιεινούς προφανώς κλίματος εγένοντο καλά.

       Πριν μία ώρα, στις 9 μ.μ., άρχισε η Αγρυπνία, που θα κρατήσει μέχρι το πρωί, ενώ πλήθη πιστών συρρέουν ποδαράτα, από τις πλαγιές Αρόης, Σαμακιάς και Διάκου, μέχρι το μοναστήρι. Κατά τον Μεγάλο Εσπερινό θα χοροστατήσει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Χρυσόστομος, που θα ιερουργήσει στη νυκτερινή Θεία Λειτουργία, η οποία θα ολοκληρωθεί στις 2.30 τα ξημερώματα.

     Αύριο στις 7.15 π.μ., θα προσέλθει στο μοναστήρι ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος. Θα ακολουθήσει η πανηγυρική θεία Λειτουργία χοροστατούντος του ιδίου, ενώ το απόγευμα θα τελεστεί ο Εσπερινός και ο Μέγας Παρακλητικός Κανόνας στην Υπεραγία Θεοτόκο, με θείο κήρυγμα.

15αύγουστος του 1952 στο Γηροκομειό.

 Και λίγα για την Ιστορία

Η Ιερά Μονή Παναγίας της Γηροκομίτισσας ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα μ.Χ. στην περιοχή του Γηροκομείου νοτιοδυτικά της Πάτρας. Χτίστηκε πάνω στα ερείπια του Αρχαίου Ναου της θεάς Αρτέμιδος γι'αυτο και το καθολικό της Μονής είναι αφιερωμένο στον Άγιο Αρτέμιο. Είναι προφανές οτι η Μονή διατηρούσε γηροκομείο κατά την Βυζαντινή περίοδο (απο εκεί προέρχεται και το όνομα).

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ήταν η έδρα του Μητροπολίτη Πατρών. Η Μονή πυρπολήθηκε απο τους Τουρκαλβανούς το 1770 και απο τους Τούρκους κατά την Επανάσταση του 1821. Στο ίδιο μέρος έγινε και η μάχη του Γηροκομείου το 1821 στην οποία ο Ελληνικός Στρατός βγήκε νικητής με αρχηγό τον Γέρο του Μοριά. Το 1943 οι μοναχοί εξορίστηκαν απο τους Γερμανούς στην Ιερά Μονή Μπάλα. Η Ιερά Μονή Γηροκομειού ήταν Πατριαρχική, Βασιλική και Σταυροπηγιακή.

Η Ιερά Μονή Γηροκομείου είναι μία από τις αρχαιότερες Μονές της Ελλάδος. Ιδρύθηκε γύρω στον 10ο αιώνα , τότε δηλαδή που εμφανίστηκε ο Μοναχισμός στην κυρίως Ελλάδα.

Η ονομασία της οφείλεται στο ότι, στο χώρο που ιδρύθηκε η Μονή, προϋπήρχε γηροκομείο που διέθετε και Ναό, ή κατ' άλλους στο ότι, όταν οι Μοναχοί ίδρυσαν το Μοναστήρι έκτισαν ταυτόχρονα και συντηρούσαν Γηροκομείο, πράγμα άλλωστε όχι άγνωστο για τα Μοναστήρια της Βυζαντινής εποχής. Μία όμως παλιά παράδοση, που δέχεται και ο ιστορικός Θωμόπουλος, συνδέει την ίδρυση και το όνομα της Μονής με τον Άγιο Αρτέμιο, τη μεταφορά του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Ανδρέου στην Κωνσταντινούπολη και το υδραγωγείο της πόλεως.

Στον τόπο που είναι κτισμένη η Ι. Μονή κατά την προχριστιανική εποχή υπήρχε ειδωλολατρικός ναός πιθανόν της θεάς Αρτέμιδος. Στον τοίχο της βόρειας πτέρυγος της Μονής (έξω από τα κελλιά των μοναχών) υπάρχει εντοιχισμένο τμήμα από κιονόκρανο ιωνικού ρυθμού του προχριστιανικού ναού.

Το 1204, έτος κατά το οποίο καταλήφθηκε η Πάτρα από τους Φράγκους, βρισκόταν σε μεγάλη ακμή, γι' αυτό και τα διάφορα ιεροπολεμικά τάγματα της Δύσεως διαπληκτίσθηκαν για την κατάληψή της. Οι Πατέρες της Ι. Μονής εξηναγκάσθησαν υπό των κατακτητών Φράγκων να επιλέξουν μεταξύ της υπακοής στον Πάπα της Ρώμης και της εξορίας. Προτίμησαν αξιεπαίνως το δεύτερο.

Η Μονή υπήρξε για ένα χρονικό διάστημα και Βασιλική. Υπήγετο στον Βασιλέα Δεσπότη του Δεσποτάτου του Μυστρά Παλαιολόγον.

Η Μονή πυρπολήθηκε από τους Τουρκαλβανούς την Μ. Παρασκευή του 1770 (13 Απριλίου) κατά τα Ορλωφικά και την Κυριακή των Βαΐων του 1821 (3 Απριλίου). Στην περίοδο της Εθνεγερσίας έγινε θέατρο πολλών μαχών. Κρίσιμη για την έκβαση του Αγώνα του '21 ήταν η μάχη που κερδήθηκε στην περιοχή της Μονής, την 9η Μαρτίου 1822, από τον Θ. Κολοκοτρώνη, που δίκαια αποδόθηκε σε θαύμα της Παναγίας της Γηροκομήτισσας.

Η Μονή υπήρξε για πολύ καιρό Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή.

Το 1943 οι Μοναχοί εκδιώχθηκαν από τη Μονή και έφυγαν εξόριστοι για ένα χρόνο στο Παλιομονάστηρο, (Μονή Μπάλα) όπου μετέφεραν με συγκίνηση την Ιερά Εικόνα της Γηροκομήτισσας και τα Ιερά Λείψανα των Αγίων.

Το πρώτο Καθολικό της Μονής (ο Ναός) ήταν βυζαντινού ρυθμού με τρούλλο και κίονες. Το 1806 κατέπεσε από σεισμό. Μαρμάρινο ανάγλυφο με σταυρούς κ.λ.π., που βρίσκεται εντειχισμένο παρά την κλίμακα της Ι. Μονής, είναι έργο του 9ου ή του 10ου αιώνα. Ο σημερινός Ναός και τα κελιά κτίσθηκαν από το 1833 ως το 1836. Το θαυμάσιο μαρμάρινο τέμπλο κατασκευάσθηκε το 1852 από Τήνιο γλύπτη.

Στο Ναό φυλάσσεται ο πάνσεπτος θησαυρός της Μονής, η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της Γηροκομητίσσης, σε επιβλητικό μαρμάρινο θρόνο, καθώς και η αξιόλογης τέχνης εικόνα της Παναγίας, που φέρει την επιγραφή "Μήτηρ Θεού, η Αληθινή" (η μόνη διασωζομένη εικόνα με την ονομασία αυτή), η οποία είναι έργο του 14ου αιώνα, καθαρίσθηκε δε και συντηρήθηκε επιμελώς από το Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών το 1988-1989.

Η ανατολική μάνδρα της Μονής ανεγέρθηκε το 1958.

Η Ι. Μονή από τη φθορά του χρόνου και κυρίως λόγω του καταστρεπτικού σεισμού του έτους 1993 υπέστη μεγάλες ζημιές. Ανακαινίστηκε κατά τα έτη 1995 - 1999. Η Ιερά Μονή Γηροκομείου πανηγυρίζει το Δεκαπενταύγουστο, δευτερευόντως δε την Τρίτη του Πάσχα και την 23ην Αυγούστου.

(Πληροφορίες από την ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ)