Το Σύνταγμα της αξιοπρέπειας, των δικαιωμάτων και της Δημοκρατίας

Κώστας Σπαρτινός.

Άρθρο του ΚΩΣΤΑ ΣΠΑΡΤΙΝΟΥ, στην «Αυγή»

«Συλλογίστηκε κανένας τι υποφέρει ένας ευαίσθητος φαρμακοποιός που διανυκτερεύει;»

Γ. Σεφέρης, Το ύφος μιας μέρας

Ο Δημήτρης Χριστούλας είχε σταματήσει από καιρό να διανυκτερεύει. Ήταν συνταξιούχος. Σκέφτομαι όμως ότι θα είχε υποφέρει ξάγρυπνος πολλά βράδια αναλογιζόμενος ένα σκοτεινό μέλλον που το ένιωθε να έρχεται με ραγδαίους ρυθμούς. Ίσως μόνο όταν πήρε την απόφασή του να κοιμήθηκε ήρεμος. Ξύπνησε το άλλο πρωί, πήρε το μετρό (όπως λέει το ρεπορτάζ) από τον σταθμό Πανόρμου, κατέβηκε στο Σύνταγμα, στηρίχθηκε πάνω σε ένα δέντρο και, με μία του κίνηση, στοίχειωσε την πλατεία.

Η Πλατεία Συντάγματος πήρε το όνομά της από τον καταστατικό χάρτη της χώρας που προέκυψε από την εξέγερση απέναντι στο καθεστώς της Βαυαροκρατίας και τον δοτό βασιλιά. Ο Μακρυγιάννης, το κίνημα της 3ης του Σεπτέμβρη του 1843, το Σύνταγμα του 1844, οι πρώτες παραχωρήσεις της μοναρχίας για την προστασία των ατομικών ελευθεριών, η θέσπιση νέων δικαιωμάτων (π.χ. του φυσικού δικαστή), η διεύρυνση του δικαιώματος της ψήφου, έστω και μόνο για τον άρρενα πληθυσμό. Γνωστά πράγματα, θα μου πείτε, από τα σχολικά θρανία.

Η Πλατεία Συντάγματος (ή απλά «το Σύνταγμα», όπως συνήθως αναφέρεται) συνδέθηκε στη συνείδησή μας και με άλλα, εξωσχολικά, δεδομένα. Είναι η πλατεία των μεγάλων πολιτικών συγκεντρώσεων, που άλλοτε έφερναν τον λαό σε αντιπαράθεση με τις πολιτικές εξουσίες και άλλοτε στήριζαν τις εξουσίες αποθεώνοντάς τες. Η πλατεία των διαδηλώσεων, των συγκρούσεων, κάποτε βίαιων και αιματηρών. Τις δεκαετίες της μεταπολίτευσης εκεί έλαβαν χώρα οι προεκλογικές φιέστες του δικομματισμού με τις πλαστικές σημαίες και τους ρωμαϊκούς θριάμβους «χαρισματικών» ηγετών. Και εκεί, λίγα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση και τη διθυραμβική επάνοδο της δημοκρατίας, είδαμε την κρατική βία να ξαπλώνει νεκρούς τον Κουμή και την Κανελλοπούλου.

Το Σύνταγμα βέβαια συνδέεται και με άλλες παραστάσεις, φιλικές στα πρότυπα του κούφιου «εκσυγχρονισμού» και του ευδαιμονικού καταναλωτισμού: ανέμελοι τουρίστες να λιάζονται στα παγκάκια, φαστφουντάδικα, καφέ και μπαρ με «στυλ», μαγαζιά με φανταχτερά γκάτζετ. Και βέβαια «το ψηλότερο χριστουγεννιάτικο δέντρο του κόσμου», που δεν ήταν ανάγκη να πιστοποιήσει κανένας του λόγου το αληθές, μιας και αρκούσε η φαντασιακή βεβαιότητα του πλήθους ότι είμαστε οι πρώτοι και καλύτεροι. Το δέντρο που λίγα χρόνια αργότερα θα το φύλαγαν τα ΜΑΤ, απομυθοποιώντας τέλεια την ψεύτικη λάμψη του.

Και στη συνέχεια, την τελευταία διετία, με την κοινωνία να ξυπνά βίαια από τον μακρόχρονο λήθαργο στον οποίο είχε πέσει με τη συνειδητή καθοδήγηση «πονηρών πολιτευτών», βουτηγμένη στις παραισθήσεις της εικονικής πραγματικότητας του χρηματιστηρίου, των γιάπηδων, της αέναης κερδοφορίας, του πλαστικού χρήματος και της τηλεοπτικής αποβλάκωσης, το Σύνταγμα έγινε το λίκνο νέων εμπειριών και αναζητήσεων. Έγινε «η Πλατεία». Των αγανακτισμένων πολιτών και των αναστοχαζόμενων, πάνω στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και σε μορφές ουσιαστικής δημοκρατίας. Έγινε και το πεδίο νέων συγκρούσεων και άσκησης βίας. Πολλές φορές ωμής και απροκάλυπτης από τις δυνάμεις της κρατικής καταστολής και των παρακρατικών παραφυάδων της, καθώς και της άλλης, της μανιοκαταθλιπτικής, τυφλής βίας του «μπάχαλου».

Μέσα σε αυτό το σκηνικό, το ιστορικό και το σημερινό, ο πυροβολισμός του ευαίσθητου φαρμακοποιού πάγωσε την ελληνική κοινωνία, έφερε σε αμηχανία το καταρρέον πολιτικό προσωπικό της συγκυβέρνησης, βραχυκύκλωσε το επικοινωνιακό του σχέδιο και τα παπαγαλάκια που το εξυπηρετούν. Το Σύνταγμα έπαψε για λίγο να είναι όλα τα άλλα και έγινε το σύμβολο της αξιοπρέπειας. Μένει να ξαναγίνει το Σύνταγμα των δικαιωμάτων και της Δημοκρατίας, με τη συνένωση της αξιοπρέπειας εκατομμυρίων πολιτών και τη μετουσίωσή της σε συνειδητή, ειρηνική, μαζική, ανατρεπτική πολιτική πράξη.

(*) Ο Κώστας Σπαρτινός είναι γραμματέας

της Νομαρχιακής Επιτροπής Αχαΐας του Συνασπισμού