Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων, έπλασε τους νέους της Κατοχής

1945. - Μέλη της ΕΠΟΝ συνοικίας Αγ. Τριάδος Πάτρας.

30 χιλιάδες νέοι ενίσχυσαν τον αντάρτικο απελευθερωτικό στρατό του ΕΛΑΣ και τέθηκαν στην υπηρεσία της Πατρίδας!

Εξήντα εννέα χρόνια συμπληρώθηκαν σήμερα από την ίδρυση της ΕΠΟΝ, της οργάνωσης που έδωσαν τον καλύτερο εαυτόν τους για την απελευθέρωση της πατρίδας από τον ζυγό του γερμανικού ναζισμού.

Τα διδάγματά της είναι πολλά και διαχρονικά. Ας κρατήσουμε ένα από αυτά, που το έχει ανάγκη σήμερα το λαϊκό κίνημα. Την ενότητα στην δράση και στην πάλη απέναντι στον κοινό γερμανοϊταλικό εχθρό, τότε, απέναντι σε κάθε επιβουλέα των δικαιωμάτων του λαού μας σήμερα!

Η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) ήταν οργάνωση νέων που ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής, στις 23 Φεβρουαρίου 1943 και ήταν μέλος του ΕΑΜ

Ιδρύθηκε από αντιπροσώπους δώδεκα πολιτικών και αντιστασιακών οργανώσεων νέων της εποχής, ήτοι: Αγροτική Νεολαία Ελλάδος, Ενιαία Εθνικοαπελευθερωτική Εργατοϋπαλληλική Νεολαία, Ενιαία Μαθητική Νεολαία, Ένωση Νέων Αγωνιστών Ρούμελης, Θεσσαλικός Ιερός Λόχος, Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία, Λεύτερη Νέα, Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδος, Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδος, Φιλική Εταιρεία Νέων, Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Νέων ΕΑΜΝ Μακεδονίας, Πελοποννήσου και Εθνικό Συμβούλιο των φίλων της νέας γενιάς. Αυτοί οι νέοι αποφάσισαν τη διάλυση όλων των παραπάνω οργανώσεων και την συγχώνευσή τους στην ΕΠΟΝ που τέθηκε υπό την καθοδήγηση της ΠΕΕΑ και του ΕΑΜ. Τα μέλη της ΕΠΟΝ καλούνταν ΕΠΟΝίτες και ΕΠΟΝίτισσες.

Σκοποί της ΕΠΟΝ αναφέρονταν στο ιδρυτικό κείμενό της:

Η εθνική απελευθέρωση με βάση την ακεραιότητα της Ελλάδας.

Η εξόντωση του φασισμού και η αποκατάσταση της λαϊκής κυριαρχίας.

Η καταπολέμηση των ιμπεριαλιστικών πολέμων και η υπεράσπιση της ειρήνης με βάση την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών.

Η υπεράσπιση των οικονομικών, πολιτικών, εκπολιτιστικών και μορφωτικών δικαιωμάτων και επιδιώξεων της νέας γενιάς.

Στο ιδρυτικό κείμενο η ΕΠΟΝ αυτοπροσδιορίζεται ως οργάνωση εθνικοαπελευθερωτική, αντιφασιστική-προοδευτική, αντιπολεμική-φιλειρηνική. Γεγονός είναι ότι η ΕΠΟΝ ανδρώθηκε μέσα σε μια κρίσιμη εποχή. Κατά ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες φέρεται ότι περί αυτής είχαν συσπειρωθεί πανελλαδικά περισσότεροι από 600.000 νέοι και νέες, ενώ περί τους 30.000 εξ αυτών είχαν ενταχθεί στον ΕΛΑΣ. Εμβατήριο της ΕΠΟΝ ήταν το «Εμπρός ΕΠΟΝΙΤΕΣ». Άλλη χαρακτηριστική επωδός που επαναλάμβαναν οι Επονίτες ήταν:

«ΕΠΟΝ, ΕΠΟΝ, είσ΄ ο εχθρός των φασιστών,

άξια γενιά των δουλευτών,

καμάρι του λαού ΕΠΟΝ».

Η ΕΠΟΝ τέθηκε εκτός νόμου με τον περιβόητο νόμο Ν.509 του 1947, μετά την δήλωση του Πορφυρογένη στο συνέδριο του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος ότι το ΚΚΕ τάσσεται υπέρ της ένοπλης δράσης, ως απάντηση στην τρομοκρατία των παρακρατικών οργανώσεων. Έκτοτε συνέχισε να διατηρείται ως ο δεύτερος παράνομος μηχανισμός του ΚΚΕ, που τον διεύθηνε ο Στ. Κασιμάτης (τον πρώτο διεύθυναν οι Νίκος Πλουμπίδης και Νίκος Μπελογιάννης).

(Από την Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια)

Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΝ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ

Τον Απρίλη του 1943 οργανώνεται η ΕΠΟΝ Πάτρας από τον κομμουνιστή  Θόδωρο Λιακόπουλο, που ήρθε από την Αθήνα. Τόπος συνάντησης των πρωτοπόρων ήταν κάποιο σπίτι στην πλατεία Ομονοίας. Το πρώτο 11μελές Δ.Σ. της ΕΠΟΝ Πάτρας, σύμφωνα με τον Θεόφ. Αναγνώστου που διατέλεσε οργανωτικός γραμματέας του, με το ψευδώνυμο ’’Άλκης’’,  πέραν του ιδίου, περιελάμβανε και τους  παρακάτω: Ήτοι τους Κωνστ. Βουρδέρη ως γραμματέα, Σωτήρη Ορφανό ως δεύτερο γραμματέα, Θωμά Νταή, Αλέκο Παπαστεργιόπουλο, Χρήστο Κακό, την αδελφή του Λαμπρινή Κακού, τον Λάκη Μπαζό και  τρεις νέους ακόμη των οποίων τα ονόματα δεν θυμάται. Στο μεταξύ από τον Ιούλιο του 1942, σε σύσκεψη στελεχών του ΚΚΕ που γίνεται στο Κεφαλόβρυσο, προάστιο της Πάτρας σήμερα, για την οργάνωση ένοπλου κινήματος, από τις 8 έως τις 10 του μηνός αποφασίζεται η συγκρότηση του ΕΑΜ.

(Από το βιβλίο του Γιώργου Μόσχου «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση» των εκδόσεων Γιάννη Πικραμένου, που ετοιμάζεται να τεθεί σε κυκλοφορία).