Τα "Τρένα" των μαρτύρων του Ολοκαυτώματος στη Ρόδο και την Κω

Αουσβιτς - Στην πύλη του στρατοπέδου Ι παραμένει αναρτημένη η επιγραφή ARBEIT MACHT FREI, δηλαδή Η εργασία απελευθερώνει.

 

Μαρίκα Κλαμπατσέα, συμμετείχε στις εκδηλώσεις που διοργανώνονται από την Ισραηλίτικη κοινότητα Ρόδου

Η εμπειρία των στρατοπέδων εξόντωσης, η μνήμη των επιζώντων του Ολοκαυτώματος, βρίσκεται στο επίκεντρο της μουσικής παράστασης «Τα τρένα», την οποία παρουσίασε χθες Σάββατο 23-7-2011, στις 9 μ.μ., στο Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου, στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, η πιανίστρια, σοπράνο και συνθέτης Μαρίκα Κλαμπατσέα, συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις που διοργανώνονται από την Ισραηλίτικη κοινότητα Ρόδου και την περιφέρεια Νοτίου Αγαίου, στο πλαίσιο των φετινών Ημερών μνήμης των Ροδίων και Κώων Ελλήνων Εβραίων μαρτύρων του Ολοκαυτώματος (20-24 Ιουλίου).

Σε αυτήν η συνθέτις κάνει μια μεγάλη αναδρομή στο έργο συνθετών της περιόδου του Μεσοπολέμου, αλλά και σε έργα και τραγούδια που γράφτηκαν και τραγουδήθηκαν στα γκέτο και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, Πολωνών, Τσιγγάνων και Εβραίων συνθετών.

Τον τίτλο της παράστασης «Τα τρένα» (που παραπέμπει στο μέσο με το οποίο μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα θανάτου εκατομμύρια Εβραίοι και άλλοι κρατούμενοι) προσφέρει το έργο του συνθέτη Steve Reich Different Trains, που σαν «λάιτ μοτίβ» ακούστηκε σε όλη τη διάρκειά της, ένα έργο όπου το τρίξιμο των γραμμών, τα φρεναρίσματα, τα σφυρίγματα και ο συνεχής μονότονος ήχος του τρένου, πάνω σε παλιές και σκουριασμένες γραμμές, έρχεται να συναντήσει πέντε ψυχρά ηχογραφημένες φωνές, που προφέρουν αποκομμένες φράσεις.

Η Μαρίκα Κλαμπατσέα, δουλεύοντας πάνω στο έργο του Steve Reich, που λειτουργεί σαν ένα εξαίρετο ηχητικό πλέγμα, χτίζει τις δικές της μουσικές παρεμβάσεις, που μαζί με τους ελεύθερους φωνητικούς της αυτοσχεδιασμούς, δημιουργεί μια πρωτοποριακή σύνθεση. Αφορμή για τη δημιουργία αυτής της μουσικής σύνθεσης υπήρξε η συγκλονιστική εμπειρία της επίσκεψης στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου, αλλά και γνωριμία του έργου του πολωνικής καταγωγής συνθέτη και τραγουδιστή Aleksander Kulisiewicz, που παρέμεινε για επτά χρόνια στο στρατόπεδο του Σαξενχάουζεν και επέζησε. Ένα ακόμη τραγικό πρόσωπο που «πρωταγωνιστεί» στο σπαρακτικό αυτό μουσικό ταξίδι αποτελεί η σοπράνο Fania Fenelon, η οποία μέχρι το 1943 που την συνέλαβαν οι Ναζί τραγουδούσε σε καμπαρέ και, όταν βρέθηκε στο Άουσβιτς, συμμετείχε στην ορχήστρα του στρατοπέδου... Σε έναν «διάλογο» με αυτή τη φιγούρα, η Μ. Κλαμπατσέα αυτοσχεδιάζει, πάνω σε άριες από τη Μαντάμ Μπατερφλάι του Πουτσίνι, που οι ναζί ανάγκαζαν την Fenelon να τραγουδάει...

Η ΕΘΝΟΚΑΘΑΡΣΗ ΚΑΤΑ ΡΟΔΙΩΝ ΚΑΙ ΚΩΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ

  

H Ρόδος, που είχε παραχωρηθεί στους Ιταλούς μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, υπαγόταν στην Ιταλία και κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Όπως και σε όλα τα Δωδεκάνησια κάτω από την Ιταλική κατοχή, οι Εβραίοι της Ρόδου ήταν σχετικά ασφαλείς μέχρις ότου οι Γερμανοί κατέλαβαν το νησί τον Σεπτέμβριο του 1943, με την συνθηκολόγηση της Ιταλίας.

Κρατούμενοι στο Άουσβιτς.

To 1944 ζούσαν περίπου 2.000 Εβραίοι στο νησί, 50 από τους οποίους, ως Τούρκοι υπήκοοι, προστατεύονταν από το τουρκικό Προξενείο. Οι υπόλοιποι απελάθηκαν στις 20 Ιουλίου 1944, στην κατεχόμενη Ελλάδα.

Οι απελάσεις της Ρόδου ήταν οι τελευταίες που οργανώθηκαν από τους Γερμανούς στην Ελλάδα, αφού εγκατέλειψαν την χώρα μέσα στον Οκτώβρη του ίδιου έτους.

Στάλθηκαν με πλοίο στον Πειραιά, στριμωγμένοι στο κατάστρωμα κάτω από τον καυτό καλοκαιρινό ήλιο, χωρίς τροφή και νερό, ενώ 23 Εβραίοι βρήκαν το θάνατο. Φυλακίστηκαν στο τμήμα μεταγωγών Χαϊδαρίου, που είχαν ιδρύσει τα Ες Ες, απ' όπου στη συνέχεια έφυγαν με τραίνο για το Άουσβιτζ-Μπιρκενάου. Μόνο 151 Εβραίοι από τη Ρόδο επέζησαν στο Ολοκαύτωμα.

Σήμερα μόνο 35 Εβραίοι ζουν στη Ρόδο. Η συναγωγή της Ρόδου, το Kahal Shalom, χτισμένη το 1575 στέκεται ακόμα στην "Iουδερία". Είναι η αρχαιότερη σε λειτουργία συναγωγή στην Ελλάδα και αποτελεί ζωντανή μαρτυρία της ακμαίας κοινότητας που κάποτε ζούσε εκεί, έλκοντας την καταγωγή από 2.300 χρόνια πριν. Μια από τις πιο φημισμένες Σεφαραδίτικες κοινότητες στον κόσμο, που έγινε τον 16^ο αιώνα.